Oppositiepartijen in Thailand winnen, maar weten niet of ze kunnen gaan regeren

Verkiezingen Ook in een coalitie hebben de Thaise oppositiepartijen veel meer zetels nodig om te kunnen regeren dan de partijen die de militaire junta steunen.

Partijleider Pita Limjaroenrat voor het hoofdkantoor van zijn progressieve Move Forward, tijdens de verkiezingsavond.
Partijleider Pita Limjaroenrat voor het hoofdkantoor van zijn progressieve Move Forward, tijdens de verkiezingsavond. Foto Jack Taylor/AFP

Bij de verkiezingen in Thailand hebben oppositiepartijen een duidelijke winst behaald, maar het was zondagavond niet meteen duidelijk of zij kunnen regeren. Na een wijziging van de kieswet moeten zij daarvoor veel meer zetels halen dan de partijen die de militaire junta steunen.

In de loop van de avond werd duidelijk dat de progressieve partij Move Forward onder leiding van Harvard-alumnus Pita Limjaroenrat (42) een spectaculaire winst zal boeken. De partij krijgt volgens de eerste uitslagen mogelijk 32 van 33 zetels in Bangkok en zou zelfs de grootste partij van Thailand kunnen worden.

De pro-democratische partij Pheu Thai (letterlijk: Voor de Thai) had als doel om zeker 310 van de 500 parlementszetels te winnen. Dat gaat ze waarschijnlijk niet halen. De campagne werd geleid door Paetongtarn Shinawatra, de jongste dochter van partijoprichter en telecommiljardair Thaksin Shinawatra.

De partij was al twee keer eerder aan de macht. Oprichter Thaksin Shinawatra was in 2001 gekozen tot premier, zijn zus Yingluck in 2011. Beiden zijn door het leger afgezet. Thaksin moest in 2006 het veld ruimen en Yingluck werd na de staatsgreep van 2014 uit haar functie gezet. Broer en zus wonen in zelfverkozen ballingschap in Dubai.

Move Forward, vooral populair bij jongeren, wil de radicaalste democratische hervorming, geschoeid op westerse leest. Ze heeft plannen om het leger drastisch in te krimpen en wil ook de macht van het nauw met het leger verbonden koningshuis grondig inperken. De overwinning zal grote verwachtingen wekken bij de achterban.

Niet genoeg

Terwijl de uitslagen nog binnenkwamen zijn alvast de eerste contacten gelegd voor de regeringsvorming. Pita Limjaroenrat gaf ’s avonds opnieuw aan dat hij met Shinawatra’s Pheu Thai een coalitie wil vormen. Maar hoewel de twee partijen volgens de voorlopige uitslagen samen in ieder geval meer dan de helft van de zetels hebben gewonnen, is dat onder de huidige regels niet genoeg om de premier te leveren en daarmee een kabinet te vormen.

Sinds een door het militaire regime ingevoerde wetswijziging wordt de premier gekozen door de 500 afgevaardigden en 250 senatoren. Maar die senatoren zijn benoemd door het leger. Daarom hebben oppositiepartijen minstens 376 parlementszetels nodig om een premier te kunnen kiezen. Pro-junta partijen hebben daarvoor slechts 126 stemmen in het Huis van afgevaardigden nodig.

De twee belangrijkste pro-junta partijen, de Palang Pracharat Partij (PPP) en de United Thai Nation partij (UTN), eindigden volgens voorlopige uitslagen op de vierde en vijfde plaats. Hun achterban wordt gevormd door de conservatieve elite, wiens belangen verbonden zijn met het koningshuis en het leger.

Ondanks een temperatuur van 37 graden Celsius ging ruim tachtig procent van de 52 miljoen Thaise stemgerechtigden naar de stembus. Mensen vulden twee stembiljetten in. Ze stemden op een districtszetel en op een nationale partij. Vierhonderd van de vijfhonderd zetels in het Huis van Afgevaardigden worden gekozen via een districtenstelsel. De resterende honderd worden proportioneel via de partijen gevuld.

De verkiezingscommissie moet de uiteindelijke resultaten binnen zestig dagen goedkeuren.

Lees ook Thaise oppositie hoopt op ommekeer