Laat fotografen toe bij het ruimen van pluimvee

Posted on May 9, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Vogelgriep Van het vergassen van kippen, kuikens en kalkoenen bestaan geen beelden, en dat is in strijd met de persvrijheid, stelt Olivier Middendorp.

9 mei 2023

Leestijd 4 minuten

Er zijn de afgelopen jaren miljoenen kippen, kuikens en kalkoenen op pluimveehouderijen in Nederland door de overheid vergast vanwege uitbraken van vogelgriep. Daar zal het niet bij blijven, het vogelgriepvirus grijpt nog steeds om zich heen.

Maar wie weet hoe dat vergassen eruit ziet, hoe dat wordt uitgevoerd? Alleen de mensen die dat doen, verder niemand. Want beelden zijn er niet van. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), een agentschap van het ministerie van Landbouw, geeft fotojournalisten geen toestemming om er bij te zijn. We worden op grote afstand gehouden. En dus is er alleen summier beeld van buitenaf: wat mannen in pakken die op een terrein lopen, wat dode kippen die in een bak worden gegooid. Hoe verder weg je staat, hoe minder je ziet – en voelt.

De plek waar het gebeurt is afgeschermd door de muren van de stal. Alsof je van veraf naar een huis kijkt met gesloten gordijnen. Je ziet de voortuin en de gevel, maar niet wat erbinnen gebeurt, in de woonkamer of de keuken, laat staan in het achterhuis. Alsof je een explosie vanuit het vliegtuig ziet in plaats van het beeld van het ‘napalmmeisje’ Kim Phuc, de beroemde foto uit de Vietnamoorlog.

Pers niet welkom

En dus blijft het ruimen van pluimvee abstract. De vogelgriep is een berg aan cijfers en grafieken en steeds weer een nieuwe mededeling over een uitbraak. Als fotograaf heb ik al vaak het verzoek ingediend om bij zo’n ruiming te zijn. Steeds weer wordt dat afgewezen met een beroep op de Wet dieren. Daarin staat een bezoekverbod aan het besmette bedrijf voor iedereen die er niet is voor de diergezondheid, het dierenwelzijn of de volksgezondheid. De pers, die de macht controleert en burgers informeert, hoort niet bij het groepje dat er bij mag zijn. De cateraar wel. Die krijgt dus kennelijk ontheffing van de minister.

Samen met een advocaat van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) heb ik een ontheffing aangevraagd om toch tot een ruiming toegelaten te worden – en kwam terecht in een bureaucratische wirwar. Het verzoek werd afgewezen, met een weinig verhelderende motivatie, pas nadat de termijn die ervoor staat verstreken was en na veel aandringen van mijn kant. Ik heb bezwaar ingediend, op tijd, en kreeg een gesprek met een vriendelijke ambtenaar. Maar weer kreeg ik een afwijzing. Daarna heb ik in oktober 2022 beroep aangetekend bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Het is onduidelijk wanneer dit behandeld kan worden. En de situatie is acuut. De overheid lijkt de verspreiding van de vogelgriep op geen enkele manier in de hand te kunnen houden.

De overheid lijkt te zeggen: dode dieren laten we maar liever niet zien

Wat zou het risico zijn als ik op een pluimveehouderij rondloop? Als ik allerlei extra beschermingsmaatregelen in acht neem, nog bovenop de gewone maatregelen, zoals ik meermaals heb aangeboden? De afgelopen jaren zijn honderden mensen duizenden uren bezig geweest met het ruimen van al die miljoenen dieren. Ik heb nagevraagd hoeveel besmettingen er daardoor bij die mensen zijn geweest en het antwoord was: nul. Je zou zeggen: laat de controleur van onze democratie dan gewoon zijn werk doen.

Of zou dat kunnen betekenen dat het verzet tegen de ruimingen en de intensieve veehouderij groeit? Dat steeds minder mensen kip willen eten, of alleen duurdere kip, die een beter leven heeft gehad, zelfs als dat de BV Nederland geld kost? Of dat de minister van Landbouw, die al onder druk staat door het stikstofdossier, lastige vragen krijgt in de Tweede Kamer?

In de coronapandemie waren er, volkomen terecht, geen bezoekverboden voor journalisten op de Covid-afdelingen van ziekenhuizen. De overheid vond het overduidelijk belangrijk dat mensen zouden beseffen hoe ernstig deze ziekte was, wat er op het spel stond voor kwetsbare mensen. Journalisten mochten in die tijd ook, wat logisch was, met een ‘eigen verklaring’ na de avondklok de straat op.

Lees ook dit opiniestuk: Volgende maand keren overwinterende vogels terug, en Nederland is niet klaar voor de besmettingen

Wij regelen het wel?

Zou het aan de dieren liggen? Reportages over ganzenvergassingen rond Schiphol of het afschieten van herten in de Waterleidingduinen kwamen er alleen met hulp van een advocaat. Bij het doden van miljoenen nertsen, kippen, kuikens en kalkoenen lukt het niet, ook niet met de hulp een advocaat. De boodschap van de overheid lijkt te zijn: dode dieren laten we maar liever niet zien, wij regelen het verder wel, brave burgers. Maar we moeten onze ethiek en moraal kunnen toetsen, de wetten, regels en overheidshandelingen die voor ons in het leven zijn geroepen beoordelen, meningen kunnen vormen. De kans wordt anders groot dat we verkeerde keuzes maken of zelfs niet weten wat er speelt. Dat het ruimen gebeurt met belastinggeld, en uit onze naam, doet er kennelijk niet toe.

Mocht de privacy van de ruimers in het geding zijn: die kunnen onherkenbaar in beeld worden gebracht. Ook de bedrijven waar de ruimingen zich afspelen hoeven niet herkenbaar te zijn. Daar kun je afspraken over maken, zo is gebleken.

Een echt open overheid doet over zo’n verzoek niet moeilijk. Aan George Orwell, de Britse auteur van 1984 en Animal Farm, wordt wel het citaat toegeschreven: „Journalism is printing something that someone else does not want printed. Everything else is public relations.” Dat bedrijven goede pr het allerbelangrijkste vinden, is bekend. Als de overheid zich hieraan schuldig maakt, moeten we opletten. Daar is onze samenleving te belangrijk voor, onze democratie te kwetsbaar.

Correctie (10 mei 2023): In een eerdere versie werd gesteld dat George Orwell het citaat over journalistiek en pr heeft geschreven. De zin wordt vaak aan hem toegeschreven maar het is onwaarschijnlijk dat die van hem afkomstig is. De zin is aangepast.

Praat mee over dit onderwerp en stuur een brief!

Wilt u reageren op een artikel? Stuur via dit formulier een brief (maximaal 250 woorden) naar de opinieredactie van NRC.

Als uw brief gepubliceerd wordt, dan nemen we per e-mail contact met u op. Anonieme brieven en brieven die aan verschillende media zijn gestuurd, plaatsen wij niet. De opinieredactie kan uit uw brief citeren in de zaterdagrubriek ‘Inbox van de redactie’.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 10 mei 2023.

Chinees vrachtschip passeerde kabels Oostzee op precieze moment van breuk

admin
November 20, 2024
0

Het Chinese vrachtschip dat dinsdag door een aantal Oostzeelanden in verband is gebracht met sabotage van een datakabel tussen Duitsland en Finland, maandagochtend vroeg, is ook rechtstreeks met de eerdere kabelbreuk, zondagochtend tussen Litouwen en Zweden, in verband te brengen.

Dat blijkt uit de positiegegevens van het schip, de bulkcarrier Yi Peng 3. Zondag, even voor 08.00 uur UTC (standaardtijd, 09.00 uur Nederlandse tijd) bevond het zich precies boven de datakabel die door het Zweedse telecombedrijf Telia wordt geëxploiteerd. Dat was ook het moment waarop de kabelverbinding volgens Telia werd verbroken.

Maandagochtend om 02.00 UTC bevond het zich precies boven de C-Lion-kabel die Rostock in Duitsland met de Finse hoofdstad Helsinki verbindt, toen daarin de breuk optrad. Dinsdag werd al duidelijk dat de Yi Peng 3 als verdacht gold. Het werd door de Deense marine geschaduwd en ligt sinds dinsdagavond voor anker even buiten de grote vaarroute door het Kattegat, een zeestraat tussen Denemarken en Zweden, net buiten de Deense territoriale wateren. Een Deense patrouilleboot ligt sindsdien vlakbij voor anker. Het is onduidelijk of de Deense autoriteiten er aan boord zijn gegaan.

Op beide kabelbreukmomenten voer de Yi Peng 3 met een snelheid van bijna 7 knopen in de westgaande baan van de scheepvaartroute. De meeste schepen varen daar gemiddeld sneller, rond 10 knopen. Ook de Yi Peng 3 voer een deel van zijn route met die snelheid.

Nord Stream-explosies

Opmerkelijk genoeg minderde het schip maandag om 08.20 UTC vaart, ruim zes uur na de tweede kabelbreuk. Daarna dreef het ruim een uur lang rond, vermoedelijk op stroming of wind, met een snelheid van rond 0,3 knopen, zo blijkt eveneens uit de positiegegevens van het schip, zoals te zien op VesselFinder, een nautische trackerdienst. Zeker zo opmerkelijk was de plaats waar dat gebeurde: even ten noorden van de locatie waar drie van de vier explosies zich in september 2022 voordeden in de Nord Stream-gaspijpleidingen.

Het is onbekend wat de reden was van het ronddrijven. Het komt wel voor dat zeeschepen onderweg enige tijd geen voortstuwing hebben, bijvoorbeeld voor onderhoud. Woensdag voer rond die plaats een Zweeds mijnenbestrijdingsvaartuig.

Opinie | De Corporate Governance Code is niet bedoeld om een waaier aan maatschappelijke vraagstukken op te lossen

admin
November 20, 2024
0

De Nederlandse Corporate Governance Code voor goed ondernemingsbestuur laat de gemoederen niet onberoerd. De vorige minister van Economische Zaken heeft na veel aarzeling besloten dat er toch een nieuwe Monitoring Commissie moet komen die over de actualisering van de code gaat. De inkt is amper droog, of een nieuw probleem dient zich aan: de vakbond FNV wil niet meer meedoen.

Als bron van fricties zien wij dat het doel van de Code uit het oog is verloren. Een brede waaier aan maatschappelijke doelen dreigt de Code te doen verwateren. De Code ontstond in de slipstream van grote boekhoudschandalen in ondernemingsland rond de eeuw wisseling zowel in de VS (onder meer Enron en Worldcom) als in Europa (onder meer Parmalat), met inbegrip van Nederland waar in 2002 Ahold op de rand van het faillissement balanceerde. Voor iedereen was evident dat een Code nodig was voor het versterken van de checks and balances bij ondernemingen. Die Code moest staan voor het waarborgen van goed bestuur en de financiële stabiliteit (inclusief continuïteit) van de onderneming.

Recentelijk laat onder meer het schandaal rond Wirecard (een grote Duitse telecomonderneming die inmiddels failliet is) zien dat dit voortdurende aandacht vergt. Steeds is alertheid geboden of de regels nog wel adequaat zijn of dat nieuwe ontwikkelingen om aanpassing daarvan vragen. Daartoe wordt, in beginsel om de vier jaar, een nieuwe Monitoring Commissie benoemd door de minister van Economische Zaken.

Code in politiek vaarwater

Tegelijkertijd is de Code in breder en meer politiek vaarwater beland. Zo is een belangrijk onderwerp geworden of bijvoorbeeld duurzaamheids- en andere maatschappelijke doelen zoals diversiteit ook een plaats in de Code moeten krijgen. Daarover wordt, net als overigens in de samenleving, verschillend gedacht. Dat heeft de vraag opgeroepen of de Code niet op andere leest moet worden geschoeid of wellicht zijn tijd heeft gehad.

Het uittreden van de vakbond FNV is illustratief. De klacht van FNV is dat in de Code en de Monitoring Commissie geen wezenlijke rol is weggelegd ‘voor de mensen die de winsten mogelijk maken’ en dat sprake is van het ‘legitimeren van slechte medezeggenschap’. Tegen deze observaties is het nodige in te brengen. Dat is echter niet waar het ons hier om gaat. Wat wij willen aankaarten is waarom de Code onderwerp is geworden van maatschappelijke en politieke fricties, en waarom dat juist niet in het belang van de samenleving is.

Terug naar de basis is ons devies, en die is al uitdagend genoeg

Het oorspronkelijke doel – waarborgen van goed bestuur en de financiële stabiliteit – wordt ondergraven als de Code verzandt in een brede verzameling van maatschappelijke wensen waartoe ondernemingen zich zouden moeten verhouden. Politieke discussies, (polariserende) belangenbehartiging en een diffuse veelheid aan eisen aan ondernemingen dreigen dan. En dat is slecht voor de Code, de Monitoring Commissie en voor de bedrijven zelf. Terug naar de basis is ons devies, en die is al uitdagend genoeg.

Dat doet niets af aan het grote belang van brede maatschappelijke vragen, zoals bijvoorbeeld de vraag met welke snelheid CO₂ uitstoot moet worden teruggedrongen, in welke mate diversiteit leidend moet zijn en of werknemers meer bevoegdheden in de onderneming moeten krijgen. Maar het antwoord op dergelijke vragen moet de uitkomst te zijn van breed maatschappelijk en, uiteindelijk, politiek debat. Dat past niet bij de doelstelling van de Code en evenmin bij de daarmee samenhangende samenstelling van de Monitoring Commissie. Daarvoor ontbreekt ook de legitimiteit. Die ligt bij het parlement.

Alle informatie op tafel

Een belangrijke aanpassing van de Code die wel binnen het oorspronkelijke doel daarvan ligt, is de recente uitbreiding van de zogenoemde Verklaring omtrent Risicobeheersing (VOR). In de VOR verklaart het bestuur met een heldere toelichting dat zijn verslag voldoende inzicht biedt in eventuele tekortkomingen in de werking van interne risicobeheersings- en controlesystemen, en staat ze er ook voor in dat de duurzaamheidsverslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat. Het ultieme doel is het verminderen van het risico op financiële rampen, zoals die van Ahold, Enron, Parmalat en Wirecard, en daarvoor zijn ook duurzaamheidsrapportages van belang. Adequate besluitvorming vereist effectieve bedrijfsprocessen die waarborgen dat alle relevante informatie bij het bestuur en de RvC op tafel belandt en in de externe verslaggeving tot uitdrukking komt.

Dit heeft directe consequenties voor de samenstelling van de Monitoring Commissie. De commissie zou ons inziens primair moeten bestaan uit experts die daadwerkelijk zicht hebben op, en kennis hebben van, de steeds ingewikkelder interne processen en regelgeving en hoe die praktisch te vertalen. In andere landen wordt dit principe al toegepast; daar bestaan vergelijkbare commissies uit financieel onderlegde bestuurders, accountants en bedrijfsjuristen. Dit bevordert de helderheid over de taak van de commissie en voorkomt teleurstellingen en verwarring. Dat laat onverlet dat werknemersvertegenwoordigers, zoals FNV, in de Commissie een rol kunnen vervullen om mede in de gaten te houden of belangen van andere betrokkenen in het proces niet worden geschaad.

Het behouden van focus in de Code is de kern, en dat geldt dus ook voor de Monitoring Commissie zelf. Zij heeft scherpte nodig om effectief te opereren in het belang van het oorspronkelijke doel van de Code: het bevorderen van goed bestuur en het beschermen van de financiële stabiliteit en continuïteit van bedrijven. Alleen op die basis kan de Code haar belangrijke bijdrage blijven leveren.

Nederland koopt steeds meer wapens in Israël

admin
November 20, 2024
0

Nederland koopt steeds meer Israëlische wapens, zo blijkt uit een inventarisatie van NRC. In de afgelopen vijf jaar schafte het ministerie van Defensie voor bijna twee miljard (1,89 miljard) euro aan Israëlische wapens aan. De helft daarvan (0,95 miljard) is aangekocht ná het uitbreken van de Gaza-oorlog op 7 oktober vorig jaar. Ondanks kritiek van het kabinet op het grote aantal Palestijnse burgerslachtoffers door de aanhoudende Israëlische bombardementen, is de import van wapens uit Israël in het afgelopen jaar dus sterk gestegen.

Nederland kent een streng beleid voor de export van wapens, waarbij iedere verkoop moet worden getoetst aan mensenrechten. Afgelopen februari bepaalde het Haagse Gerechtshof in hoger beroep bijvoorbeeld dat Nederland geen onderdelen voor Israëlische F-35 gevechtsvliegtuigen meer mag (door-)leveren vanuit een logistiek depot op vliegbasis Woensdrecht, vanwege het „aanmerkelijke risico” dat Israël er het humanitair oorlogsrecht mee schendt bij de bombardementen op Gaza. Hoewel het kabinet in cassatie is gegaan tegen de uitspraak, ligt de export van F-35-onderdelen vanuit Nederland naar Israël sindsdien volledig stil.

Geen alternatief

Voor de import van militair materieel bestaat er, anders dan voor de export, geen specifiek beleid. Sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022 heeft Defensie er miljarden budget bij gekregen en is het ministerie bezig met een inhaalslag om enorme tekorten in wapens en munitie goed te maken. Terwijl het departement in 2019 ongeveer 2 miljard euro aan nieuw materieel kon besteden, is dat bedrag gegroeid tot ongeveer 5 miljard in het afgelopen jaar.

Wapens uit Israël nemen daarbij een opvallend grote plaats in: sinds 7 oktober 2023 kocht Nederland voor 0,95 miljard aan Israëlische wapensystemen.

In de afgelopen decennia heeft de Israëlische wapenindustrie een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. In bepaalde segmenten zijn de Israëliërs zelfs marktleiders. Zo bestaat er eigenlijk geen alternatief voor de Israëlische zelfbeschermingssystemen voor pantserwagens en tanks, zoals het ‘Trophy’-systeem van de firma Rafael, dat anti-tankraketten en drones uit de lucht kan schieten. Ook op het gebied van rakettechnologie en elektronische oorlogsvoering behoren Israëlische defensiebedrijven tot de wereldtop. Daar komt bij dat er door de toegenomen vraag krapte is ontstaan op de internationale defensiemarkt. Zo waren de lange leveringstijden een belangrijk argument voor Nederland om te kiezen voor Israëlische Puls-raketartillerie, en niet voor het Amerikaanse Himars-systeem, dat furore maakt in Oekraïne.

„Defensie wil het best mogelijke materieel, dat tijdig beschikbaar is, binnen de beschikbare middelen voor onze militairen”, schreef het departement in antwoord op Kamervragen over de Defensiebegroting. „In sommige gevallen komt het beste materieel uit Israël.”

Op een laag pitje

Dat wil niet zeggen dat de import uit Israël niet controversieel is. „Het Israëlische optreden in Gaza heeft de defensierelatie met Israël onder druk gezet”, schreven ambtenaren deze zomer in de introductiebundel voor de nieuwe minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD). De voorlopige uitspraak van het Internationaal Gerechtshof over aanwijzingen voor genocide in Gaza roept „vraagtekens” op over „de mate waarin Israël nog als like-minded partner kan worden gezien”, zo schrijven de ambtenaren. Daar waar er voorheen intensieve contacten waren tussen Den Haag en Tel Aviv, bijvoorbeeld in de vorm van kennisuitwisseling over militair materieel, zijn die inmiddels op een laag pitje gezet: „Sinds 7 oktober vinden er vrijwel geen concrete samenwerkingsactiviteiten plaats.”

Donderdag organiseert de NIDV, de organisatie voor Nederlandse defensiebedrijven, zijn jaarlijkse wapenbeurs in Ahoy in Rotterdam. Israëlische bedrijven zullen ook vertegenwoordigd zijn. De Rotterdamse politie houdt er rekening mee dat anti-Israëlische demonstranten zich kunnen aansluiten bij een al aangekondigde demonstratie bij Ahoy. Na het geweld tegen Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam neemt de politie in Rotterdam geen enkel risico. Voor het evenement is een crisisstaf actief gedurende de dag.

Defensie wil het best mogelijke materieel, dat tijdig beschikbaar is, binnen de beschikbare middelen voor onze militairen

NRC heeft de inventarisatie voorgelegd aan het ministerie van Defensie. Het departement laat weten dat het geen gedetailleerde cijfers kan geven over de omvang van de wapenaankopen uit Israël, vanwege de commerciële vertrouwelijkheid van contracten en vanwege de financiële onzekerheden die gepaard gaan met grote materieelprojecten. „In de rapportages aan de Tweede Kamer werkt Defensie met bandbreedtes”, zegt een woordvoerder. „De schatting van NRC bevindt zich binnen deze bandbreedtes.”

Luister naar