N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2020/06/bilic-alylin-vierkant.png)
Afgelopen week heeft de NPO staatssecretaris Gunay Uslu (Media, D66) gevraagd om Ongehoord Nederland (ON) uit het omroepbestel te verwijderen. De omroep houdt zich niet aan de journalistieke regels, concluderen de NPO en zijn ombudsman. Ook zou de omroep niet samenwerken met andere omroepen.
Natuurlijk, ook ik maak me grote zorgen over het verspreiden van complottheorieën en nepnieuws door ON. Maar ik vrees tegelijk de gevolgen van het verwijderen van deze omroep, die overigens slechts twee uitzendingen per week heeft. Het zal door sommigen worden uitgelegd als een politiek besluit.
De voortekenen daarvan zijn er nu al. Arnold Karskens, de voorzitter van Ongehoord Nederland, speelt de vermoorde onschuld. Hij zei deze week dat hij echt niet snapt waarom hij tot drie keer toe een forse boete kreeg in de ruim één jaar dat de omroep nu uitzendt. Hij vindt dat er een hetze tegen hem gevoerd wordt. In Nieuwsuur vergeleek een media-advocaat de kwestie-Ongehoord Nederland met die van een omroep in Moldavië. Die zou twaalf sancties hebben ontvangen vanwege kritiek op de regering, die geen kritiek accepteert.
Hoewel ik het vrij lastig vind om als kijker te beoordelen of ON wel of niet wil samenwerken met andere omroepen (die andere omroepen maken die samenwerking ook niet bepaald eenvoudig, begrijp ik), zal aan de boetes ongetwijfeld een goede afweging voorafgegaan zijn.
Maar ON van de buis halen zal voor behoorlijk wat opschudding zorgen bij de afgehaakte Nederlander die tot een jaar geleden alleen via sociale media gevoed werd met feitenvrije informatie, verpakt als ‘andere mening’. Die zal zich nog ongehoorder voelen en het besluit uitleggen als een politieke truc, omdat hun geluid ‘de elite’ onwelgevallig is.
Een andere mogelijkheid: dat ON commercieel gaat
Het beste zou zijn als ON een laatste kans krijgt, en dat Karskens die kans ook grijpt. ON zou dan echt moeten samenwerken met andere omroepen, door initiatieven te tonen en serieus werk te maken van inhoudelijke verbetering, op basis van de kritiek van de NPO en de ombudsman. Dat kan Karskens doen door tijdelijk iemand anders aan het hoofd van de omroep aan te stellen die daarmee ervaring heeft. Zelf zou hij meer afstand tot de omroep moeten nemen. Dat lijkt misschien op voorhand een illusie, maar in analyses in kranten lees ik dat Karskens zich de laatste tijd wel degelijk iets coöperatiever lijkt op te stellen.
Toegegeven, die kans is klein, van beide kanten. Als het niet lukt, lijkt het me het beste dat uiteindelijk niet de NPO en de politiek over het lot van ON oordelen, maar de rechter. Dat kan op twee manieren.
De eerste mogelijkheid is dat de rechter zich straks gaat buigen over de (waarschijnlijke) intrekking van de vergunning en over de drie boetes. Die sancties lijken goed onderbouwd. Maar dat leek ook het geval in de zaak die het OM meende te hebben tegen de Haagse wethouder Richard de Mos. De rechter zal objectiever en scherper naar de boetes en bestelverbanning kunnen kijken dan tot nog toe gedaan is.
Een andere mogelijkheid is dat ON commercieel gaat. Ik vermoed dat de huidige commerciële omroepen niet op Karskens zitten te wachten. Misschien kan hij ON omvormen tot een soort tv-station op internet. Dan is hij niet meer gebonden aan de normen en samenwerkingseisen (en de centen) van de publieke omroep. ON zal zich nog steeds moeten houden aan de wet. Gaat een uitzending van ON over de schreef, dan is het aan de rechter en niet aan de NPO of de politiek om de makers terug te fluiten. Het oordeel van de rechter is apolitiek en zal hopelijk tot minder rechts-populistische onvrede leiden dan nu. Dat lijkt me in de huidige gepolariseerde tijd wel zo gezond.
