Ecologisch verval zuigt het leven uit de gemeenschappen rondom de Bengaalse rivieren

Een deel van de Buriganga-rivier krimpt in een smalle stroom waardoor haar rivierkanaal blokkeert in het Kamrangirchar-gebied in Dhaka


Foto Mohammad Ponir Hossain/Reuters
Bangladesh De Buriganga, ook wel bekend als de oude Ganges, is een van de meest vervuilde rivieren ter wereld. Het verval van gebieden rondom rivieren zoals de Buriganga staat deze zaterdag extra in de schijnwerpers vanwege Earth Day.

Hij gold ooit als levensader van Bangladesh. Bewoners konden er zelfs in baden. Nu prikt het water hen in de ogen. De Buriganga is vandaag een van de meest vervuilde rivieren ter wereld. De Oude Ganges, zoals de rivier ook wel bekend staat, ligt er gitzwart bij en stinkt het hele jaar door. En ze is niet de enige. De ecologische ondergang van de Bengaalse rivieren, die een totale lengte bestrijken van zo’n 24.140 kilometer, treft lokale gemeenschappen recht in het hart. Veel Bengalezen leunen voor hun levenswijze, van levensonderhoud tot transport, sterk op de vitaliteit van hun rivieren.

Het verval van gebieden rondom rivieren zoals de Buriganga staat deze zaterdag extra in de schijnwerpers vanwege Earth Day, de dag die wereldwijd in het teken staat van de bescherming van het milieu.

Plastic en ander afval blokkeren de waterstroom van nabijgelegen kanalen die in verbinding staan met de Buriganga-rivier in Dhaka. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Gestapelde boomstammen op een houtmarkt aan de oever van de Bangshai-rivier, stroomopwaarts van de Buriganga-rivier bij Tangail. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Vooral de leerlooierijen hebben een grote impact op de bedenkelijke staat van het Bengaalse water. Op China na is Bangladesh de grootste exporteur van kleding ter wereld, een industrie die een belangrijk aandeel levert aan de ecologische achteruitgang van de rivier. Op dagelijkse basis stromen onbehandeld rioolwater, verfresten en ander chemisch afval van nabijgelegen fabrieken de rivieren in.

Hoe hardnekkig het probleem van watervervuiling in de Bengaalse rivieren is, leert een recente studie van het in de hoofdstad Dajga gevestigde River and Delta Research Centre. Daaruit bleek dat minstens 56 rivieren in het land lijden onder extreme vervuiling. Verstrengde regels om vervuiling van de rivieren tegen te gaan die de overheid midden jaren negentig instelde, worden grotendeels door de industrieën genegeerd.

De buffelsoort, hier badend in de Bangshai-rivier, stroomopwaarts van de Buriganga, staat op de rode lijst van de internationale natuurorganisatie IUCN. Foto Mohammad Ponir Hossain/Reuters

In deze fabriek in Dhaka wordt textiel gewassen en geverfd. De kledingindustrie heeft een groot aandeel in het ecologische verval van de Bengaalse rivieren. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Water, doordrongen met textielverf en dat uiteindelijk door de rivieren in zal stromen, komt vrij bij een rijstveld in het Mawna Union-gebied, ten noorden van Gazipur. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Ook experts zien hoe de overheid zijn burgers aan hun lot over laat. Het stoppen van riviervervuiling lijkt geen prioriteit te zijn voor de regering. „Anders zou ze de regels op dit gebied strikt handhaven.” zegt milieuwetenschapper Mujibur Rahman tegenover de Daily Star. Hoe dichter bij de stad, zo stelt Rahman, hoe groter de kans dat de industrie haar afval in de nabijgelegen rivieren loost. Zo niet, dan vervuilen de gemeentebesturen zelf de rivieren. „Hoeveel geld het ook kost, de overheid draagt de verantwoordelijkheid om riviervervuiling terug te dringen.”

De familie van de 70-jarige visser Nurul Islam woont al generaties lang aan de oever van de Buriganga.
Foto Mohammad Ponir Hossain /Reuters

„Twintig jaar geleden was dit rivierwater nog goed. Het zat vol leven”

Wetenschappers beschouwen de Buriganga als ‘biologisch dood’. Zo zien lokale boeren zien hoe hun landbouwgronden ernstig verziekt worden door de de wijdverbreide en willekeurige lozing van afvalwater van nabijgelegen kledingfabrieken. Door de grote hoeveelheden industrieel afval valt bovendien nog nauwelijks vis te vangen in de rivier. Volgens natuurorganisatie International Union for Conservation of Nature (IUCN) zijn 64 zoetwatervissoorten in Bangladesh of kwetsbaar of ernstig bedreigd. De afgelopen jaren zijn zeker dertig soorten helemaal uit het wild verdwenen.

Daardoor zoeken omwonenden die in hun levenswijze sterk leunen op de vitaliteit van de rivier naar andere manieren om de eindjes aan elkaar te knopen. Zoals visser Nurul Islam die gedwongen is straatvoedsel te verkopen op een karretje in de buurt. „Twintig jaar geleden was dit rivierwater nog goed. Het zat vol leven”, vertelt de 70-jarige Islam, wiens familie al generaties lang aan de oever van de rivier woont, aan persbureau Reuters.

Mensen steken per boot de Buriganga over nabij het Sadarghat-gebied in Dhaka. Lokale gemeenschappen leunen ook voor transport sterk op de rivier. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Zwervende kinderen rondom het gebied waar rioolwater rechtstreeks wordt geloosd op de Buriganga-rivier in Dhaka. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Nabij Dhaka wordt afval gedumpt op een stortplaats vlakbij de Dhaleshwari-rivier, waarvan het water uiteindelijk in de Buriganga uitmondt. Mohammad Ponir Hossain/Reuters

Een arbeider neemt een bad in het vervuilde water van de Buriganga. Ooit konden Bengalezen er in baden. Nu prikt het water hen in de ogen. Mohammad Ponir Hossain/Reuters