Kabeloorlog China en VS op de bodem van de oceaan

Posted on April 16, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Spionage Bij de aanleg van de ruggengraat van internet, onderzeese datakabels, zitten Washington en Beijing elkaar steeds vaker dwars.

Wieland van Dijk

16 april 2023 om 21:19

Leestijd 5 minuten

De SeaMeWe-5-datakabel loopt van Singapore naar het Franse Toulon. Rond de SeaMeWe-6-kabel, die ongeveer hetzelfde tracé volgt, is een felle geopolitieke strijd gevoerd. — **De SeaMeWe-5-datakabel** loopt van Singapore naar het Franse Toulon. Rond de SeaMeWe-6-kabel, die ongeveer hetzelfde tracé volgt, is een felle geopolitieke strijd gevoerd. Foto Boris Horvat/AFP

Vanaf een schip ergens op de Indische Oceaan wordt momenteel vanaf een enorme spoel langzaam een soort tuinslang het water in gerold. Hier wordt gewerkt aan een nieuwe vertakking van de PEACE-kabel, een glasvezelverbinding tussen Pakistan, het Midden-Oosten, Oost-Afrika en Europa. De uitbreiding gaat via de Malediven naar Singapore.

De PEACE-kabel moet de internetverbinding verbeteren tussen China en vooral Afrika, met zijn snelgroeiende, jonge bevolking „een bijzonder rijpe markt voor investeringen”, aldus een persbericht uit 2018.

Maar achter dat zakelijke motief en het vriendelijke acroniem van het project (dat staat voor Pakistan & East Africa Connecting Europe) gaan meer belangen schuil. De PEACE-kabel wordt aangelegd in opdracht van een internationaal consortium waar de staatsbedrijven China Telecom, China Mobile en China Unicom deel van uitmaken. De aanleg zelf is in handen van HMN Tech, de nieuwe naam van Huawei Marine sinds het Chinese techbedrijf de activiteit verkocht aan het eveneens Chinese Hengtong, een fabrikant van glasvezel- en stroomkabels.

Ik denk dat Amerikanen met name bang zijn voor kabels die rechtstreeks tussen China en Amerika lopen, die de Chinezen dan zouden kunnen aftappen. En dat is ook zo

Chris van Zinnicq Bergmann Consultant op gebied van onderzeese datakabels

De kabel maakt deel uit van de digitale component van de Nieuwe Zijderoute, een groot pakket Chinese investeringen in buitenlandse infrastructuur als wegen, havens en spoorlijnen die niet alleen economische, maar ook geopolitieke doelen dienen. Het huidige beginpunt van de PEACE-kabel is Gwadar, een Pakistaanse kuststad met een door China gefinancierde en geëxploiteerde zeehaven niet ver van de belangrijkste vaarroutes voor olietankers van en naar de Perzische Golf. De PEACE-kabel komt aan land in Djibouti, strategisch gelegen aan de zeestraat tussen de Golf van Aden en de Rode Zee, een van ’s werelds drukste scheepvaartroutes. China heeft sinds 2017 een grote marinebasis in Djibouti, en in januari kondigde een bedrijf uit Hongkong aan er een Chinese raketbasis te willen bouwen.

Spionage

De aanleg van de zeekabels die het overgrote deel van internet uitmaken is – net als andere technologie, zoals computerchips en TikTok – steeds meer de inzet van bittere rivaliteit tussen de Verenigde Staten en China. China Telecom was van oudsher al een grote investeerder in kabels, maar inmiddels hebben ook China Mobile en China Unicom belangen in tientallen aangelegde of geplande projecten. En HMN Tech is volgens gegevens van marktonderzoeker Telegeography betrokken bij de aanleg van 37 opgeleverde of geplande kabels.

Lees ook Ook onderzeese internetkabels zijn kwetsbaar voor sabotage

De Amerikanen vrezen dat China zijn steeds grotere rol bij zulke infrastructuur zal gebruiken voor spionage. Dat is niet helemaal uit de lucht gegrepen: ironisch genoeg raakten Chinese kabelprojecten in de ‘Global South’ mede in zwang door de onthullingen van klokkenluider Edward Snowden, die naar buiten bracht dat juist de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten NSA en GCHQ op grote schaal telecomkabels afluisterden. Kennelijk wegen de lagere kosten van Chinese kabels op tegen het risico dat Beijing hetzelfde doet.

De Amerikaanse vrees is toegenomen door recente Chinese wetgeving, die Chinese bedrijven verplicht omwille van de „nationale veiligheid” gegevens met de overheid te delen. Onderzoeker Justin Sherman, onder meer verbonden aan het Cyber Statecraft Initiative van de Amerikaanse denktank Atlantic Council, beschreef de risico’s in januari nog eens in een paper. Wie een kabel helpt financieren, kan beïnvloeden waar die wordt aangelegd. „Dat kan bevorderen dat gegevens een route volgen die bijvoorbeeld door de Chinese regering wordt gemonitord.” Aannemers als HMN Tech zouden er bovendien „door de regering toe kunnen worden aangezet om achterdeurtjes in apparatuur in te bouwen”.

Een ‘Clean Cable’-initiatief dat de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo in 2020 aankondigde, moet verhinderen dat „de Communistische Partij van China gegevens die worden verstuurd door de onderzeese kabels kan compromitteren.”

„Ik begrijp de Amerikanen wel”, zegt Chris van Zinnicq Bergmann, een Nederlandse consultant op het gebied van onderzeese datakabels. Hij werkte in het verleden veel in Amerika en Azië en is nu onder meer betrokken bij kabelprojecten in de Middellandse Zee rond Italië. „Ik denk dat ze met name bang zijn voor kabels die rechtstreeks tussen China en Amerika lopen, die de Chinezen dan zouden kunnen aftappen. En dat is ook zo. Dat doet het Westen ook trouwens.”

Sanctielijst

Dat het de Amerikanen menens is, bleek wel uit een onthulling van Reuters vorige maand: het persbureau beschreef de bemoeienis van Washington met een andere datakabel, die deels hetzelfde parcours volgt: van Singapore naar Pakistan, en dan via Suez naar Marseille. Het consortium achter dit ‘SeaMeWe-6’, met daarin onder meer Microsoft, het Franse Orange, Telecom Egypt en de drie grote Chinese providers China Mobile, China Telecom en China Unicom, had aanvankelijk HMN Tech aangewezen als de aannemer die de kabel zou aanleggen. De offerte van HMN Tech was een derde lager dan die van de Amerikaanse concurrent SubCom.

Amerikaanse diplomaten waarschuwden de deelnemende telecombedrijven echter dat HMN Tech op de sanctielijst zou worden geplaatst, waardoor hun miljoeneninvestering nauwelijks terug te verdienen zou zijn. Dat gebeurde inderdaad, in december 2021: volgens Washington zou het bedrijf hebben geprobeerd Amerikaanse technologie te bemachtigen voor het Chinese Volksbevrijdingsleger.

Ook paaide ‘Team Telecom’ – een samenwerkingsverband van onder meer het Amerikaanse ministerie van Justitie en telecomwaakhond FCC – volgens Reuters vijf betrokken telecombedrijven met geld voor trainingsprogramma’s. Het consortium koos alsnog voor SubCom, en China Mobile en China Telecom trokken zich uit het project terug.

In april meldde Reuters dat de twee, samen met China Unicom, nu plannen maken voor een concurrent van SeaMeWe-6: de EMA-kabel moet straks tussen Hongkong en Frankrijk lopen, opnieuw via Pakistan en Egypte. HMN Tech zou het project moeten gaan uitvoeren.

Het was niet de eerste keer dat Washington ingreep bij een kabelproject waar China bij betrokken is. Eerder al verbood de FCC bijvoorbeeld Google en Meta om een aftakking naar Hongkong in gebruik te nemen van hun Pacific Light Cable Network – van Californië naar Taiwan en de Filippijnen. Een Amerikaanse kabel die in Hongkong aan land komt, „geeft de Chinese regering directe en volledige toegang tot gegevens en communicatie van Amerikaanse burgers”, zei een functionaris van het Amerikaanse ministerie van Justitie tegen Reuters.

Van Zinnicq Bergmann begrijpt de vrees, maar vindt het toch zonde dat er nu een grote, ongebruikte kabel naar Hongkong op de zeebodem ligt. „Met de modernste technologie kun je zelf bepalen welke route je gegevens nemen. Dan moet je zo’n kabel wel laten aanleggen door een vertrouwde partij natuurlijk, maar zo zou je nog steeds een verbinding naar Hongkong kunnen hebben.”

China laat zich van zijn kant ook niet onbetuigd: de SJC2-kabel, tussen Japan, Taiwan en Singapore, liep volgens de Financial Times bijvoorbeeld meer dan een jaar vertraging op omdat de Chinese autoriteiten toestemming weigerden voor werkzaamheden in de buurt van Hongkong, waarmee de kabel ook verbonden zou worden. Beijing zou bang zijn dat de bouwer, het Japanse NEC, afluisterapparatuur zou kunnen installeren.

Zuid-Chinese Zee

Volgens de Britse zakenkrant frustreert China steeds meer vergunningaanvragen voor kabelprojecten in de Zuid-Chinese Zee, die het grotendeels tot zijn territorium rekent – claims die internationaal zeer omstreden zijn. De Volksrepubliek zou ook vergunningen eisen voor projecten buiten haar twaalfmijlszone, hoewel die volgens het zeerecht niet nodig zijn.

Lees ook Taiwan ziet opvallende kabelbreuken bij afgelegen eilanden als waarschuwing

De Zuid-Chinese Zee is een belangrijk tracé voor kabels in Oost-Azië. Maar vanwege de spanningen in het gebied kiezen verschillende kabelprojecten voor alternatieve routes. Taiwan wordt bijvoorbeeld volgend jaar niet alleen aangesloten op SJC2, maar ook op de Apricot-kabel van onder meer Google, Meta en het Taiwanese Chunghwa Telecom. Die kabel loopt net als SJC2 van Singapore via Taiwan naar Japan, maar gaat met een ruime boog om de Zuid-Chinese Zee heen, via Indonesië en de oostkant van de Filippijnen. Ook twee andere in aanbouw zijnde kabels, van Singapore naar de westkust van de VS, volgen die route.

Sommige waarnemers vrezen dat de steeds grotere ontkoppeling tussen Amerikaanse en Chinese netwerken uiteindelijk kan leiden tot het uiteenvallen van internet, maar zo’n vaart zal het volgens Van Zinnicq Bergmann niet lopen. „Ik zag laatst een presentatie die liet zien dat het dataverkeer tussen China en Amerika alleen maar toeneemt. En als dat verkeer niet rechtstreeks kan, dan gaat het van China bijvoorbeeld via de Filippijnen naar Amerika, misschien zelfs via Taiwan. Zo zit het internet in elkaar, alles zit aan elkaar vast. Je komt er altijd wel, als het moet via een omweg.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 17 april 2023.

Uitstoot hier, effecten elders – zijn landen verplicht rekening te houden met de rest van de wereld?

admin
November 24, 2024
0

In Den Haag kan het mondiale klimaatbeleid de komende tijd een impuls krijgen die het sinds het Klimaatakkoord van Parijs (2015) niet meer heeft gehad. Twee weken lang luisteren de rechters van het Internationaal Gerechtshof (ICJ) naar tientallen vertegenwoordigers van landen en internationale organisaties, met als doel een oordeel te vellen over de verplichtingen van staten om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen.

1. Wat staat er in deze zaak op het spel?

Op initiatief van Vanuatu, een kleine eilandengroep in de Stille Oceaan ten oosten van Australië, buigen de rechters zich over twee fundamentele vragen. De belangrijkste luidt, simpel gezegd: welke verplichtingen hebben staten volgens het internationaal recht om het klimaatsysteem en het milieu te beschermen, ten behoeve van (andere) staten en toekomstige generaties?

De tweede vraag gaat over de juridische consequenties van eventuele verplichtingen voor landen die ernstige schade hebben veroorzaakt, door de uitstoot van broeikasgassen en door het nalaten die uitstoot te reduceren. Daarbij gaat het speciaal over de gevolgen van de opwarming voor kwetsbare landen, zoals kleine eilandstaatjes. Er is ook expliciet gevraagd naar verplichtingen van landen jegens bevolkingsgroepen en individuen, nu en in de toekomst.

Het antwoord van het ICJ is een advies, het heeft geen bindende werking. Maar volgens de meeste rechtsgeleerden zal een uitspraak van het hoogste juridische orgaan van de Verenigde Naties doorwerken in landen, in onderhandelingen over mondiaal klimaatbeleid, en in de vele rechtszaken van individuen en organisaties die schade lijden door de opwarming van de planeet.

Voor Vanuatu, dat nauwelijks een meter boven de zeespiegel uitkomt en zich heel moeilijk kan beschermen tegen de stijging ervan, is dit van existentieel belang. Het eilandstaatje heeft nauwelijks bijgedragen aan de opwarming, maar voelt wel als een van de eerste landen de verregaande gevolgen.

2. Waarom buigt het Internationaal Gerechtshof zich nu over deze kwestie?

In 2019 begon een groep rechtenstudenten van de University of the South Pacific een campagne om „het grootste mondiale probleem, klimaatverandering, voor het hoogste rechtsorgaan van de wereld te brengen”. De regering van Vanuatu sloot zich aan bij dit initiatief en diende in 2021 een resolutie in bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties waarin om een antwoord van het ICJ op de twee bovengenoemde kwesties werd gevraagd.

Vanuatu wist steun voor de resolutie te krijgen van uiteindelijk 132 landen. Daarnaast spraken wereldwijd zo’n 1.500 organisaties zich uit voor de rechtszaak. Volgens internationaal jurist Margaretha Wewerinke-Singh, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Fiji, toont de enorme steun voor de zaak „de collectieve wens om [klimaatverandering] aan te pakken in overeenstemming met de vastgestelde juridische normen en principes van rechtvaardigheid”. Daarnaast laat het zien dat er grote behoefte is aan meer juridische onderbouwing van internationaal klimaatbeleid.

Op 29 maart vorig jaar werd de resolutie unaniem aangenomen door de Algemene Vergadering van de VN en is het hof begonnen met de voorbereiding. De belangstelling voor de hoorzittingen, die maandag beginnen, blijkt heel groot. Maar liefst 98 landen en twaalf internationale organisaties kunnen hun verhaal doen gedurende tien zittingsdagen. Op de laatste twee dagen is tijd gereserveerd voor organisaties uiteenlopend van het Pacific Islands Forum Fisheries Agency tot de organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) en de Wereldgezondheidsorganisatie.

Vanuatu hoopt dat de rechters van het ICJ in de loop van volgend jaar met hun oordeel komen.

3. Wat kan de uitspraak betekenen voor de verantwoordelijkheid voor klimaatschade?

Volgens Wewerinke-Singh, die deel uitmaakt van het adviesteam van Vanuatu, kan de uitspraak „een keerpunt in de mondiale strijd voor klimaatrechtvaardigheid” zijn.

Joie Chowdhury, advocaat bij het Amerikaanse Center for International Environmental Law (CIEL), zegt dat de uitspraak, „een steviger basis” kan leggen „onder multilaterale oplossingen” (lees: de druk opvoeren bij klimaatonderhandelingen). In een webinar zei zij deze zomer dat hiermee „landen in het mondiale Zuiden, kleine eilandstaten en kwetsbare ontwikkelingslanden extra juridische instrumenten krijgen om hun onderhandelingspositie te versterken”.

Hoogleraar internationaal recht André Nollkaemper noemde vorige week in NRC een oordeel „heel belangrijk”. Landen hebben weliswaar allerlei beloftes gedaan om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren, en ze geven vaak ook financiële steun aan kwetsbare landen, maar in feite ontbreekt een internationaal rechterlijke onderbouwing.

4. Welke politieke gevolgen kan de uitspraak hebben?

Volgens Nollkaemper kan het bijna niet anders dan dat de rechters zullen concluderen dat landen alles in het werk moeten stellen om schade in andere landen te voorkomen. En dat landen die in het verleden veel broeikasgassen hebben uitgestoten en dat nog steeds doen – dat wil zeggen: rijke, geïndustrialiseerde landen – „verplicht zijn bij te dragen aan rechtsherstel” en aan het herstellen van de schade die andere landen lijden – in de praktijk: vooral ontwikkelingslanden.

Voor kleine eilandstaten gaat het bij de vragen die in Den Haag voorliggen uiteindelijk om hun voortbestaan. Vanuatu’s minister van Klimaatverandering, Ralph Regenvanu, hoopt dat het vonnis de stemmen van de meest kwetsbare groepen zal versterken. Op de speciale website van Vanuatu over de zaak staat: „Zonder snelle en verstrekkende maatregelen zullen laaggelegen atolstaten zoals Vanuatu naar verwachting halverwege de eeuw onbewoonbaar worden, waardoor het voortbestaan van hun cultuur, hun staat en hun soevereiniteit in gevaar komt.”

‘Ik dacht dat ze seks wilde’, is geen excuus meer in Zuid-Afrika, dat een ‘pandemie’ van seksueel geweld kent

admin
November 24, 2024
0

Een jonge vrouw gehuld in een sober roze shirt en met een kort kapsel, steekt haar stevig gespalkte onderarm uit. S. zit op haar kamer in een opvang voor mishandelde vrouwen van de Nationale Opvang Beweging (NSMSA) in de Zuid-Afrikaanse provincie Gauteng. „Doet het nog pijn?”, vraagt Lisha Stevens, het hoofd van NSMSA aan de 27-jarige vrouw uit Soweto. „Bij sommige bewegingen wel, bijvoorbeeld als ik mijn baby optil”, vertrouwt S. haar toe.

Twee maanden geleden is ze door haar vriend met een ijzeren staaf geslagen, waardoor haar ellepijp is gebroken. Haar vriend misbruikte S. stelselmatig. Maar de laatste keer was de afranseling door haar partner, een evenementenopbouwer die met een alcoholverslaving kampt, wreder dan ooit tevoren, vertelt ze. „Hij heeft me ontzettend hard geslagen, eerst met een stoel en daarna met die ijzeren staaf. Toen heeft hij me zo lang gewurgd dat ik bijna bewusteloos raakte. Ik dacht dat hij me zou vermoorden,” zegt S. Haar naam wordt hier uit veiligheidsoverwegingen niet genoemd.

Sinds ze uit het ziekenhuis is ontslagen, zit ze samen met haar acht maanden oude zoontje ondergedoken in deze opvang in een buitenwijk van Soweto, met zo’n 1,3 miljoen inwoners de grootste township van Zuid-Afrika. Alleen haar zus, die haar hier naartoe gebracht heeft, weet dat ze hier woont.

Straffeloosheid

Deze maandag is het Internationale dag voor de beëindiging van geweld tegen vrouwen, de aftrap van een campagne, die belangrijk is voor zowel de regering als maatschappelijke organisaties om de acceptatie van seksueel geweld te doorbreken.

Zuid-Afrika kent een van de hoogste cijfers van seksueel geweld tegen vrouwen ter wereld. Verkrachting, huiselijk geweld en femicide zijn een plaag voor de samenleving, waar ook president Cyril Ramaphosa aan refereerde in zijn laatste State of the Union, zijn belangrijkste jaarlijkse toespraak. Het staatshoofd noemde daarin seksueel geweld in Zuid-Afrika een „pandemie” en beloofde 20 miljard rand (omgerekend zo’n 1 miljard euro) voor de bestrijding ervan.

Eerdere pogingen om via overheidsbeleid iets aan het seksueel geweld te doen – zoals een nationaal plan in 2020 – zijn nog niet succesvol gebleken.

S. met haar zoontje in de gemeenschappelijke ruimte van een opvang voor mishandelde vrouwen in Gauteng.

Eén op de zestien vrouwen heeft in 2022 fysiek en seksueel geweld ondervonden, zo blijkt uit een vorige week verschenen studie van onderzoeksinstituut Human Sciences Research Council (HSRC). 36 procent van de volwassen vrouwen in Zuid-Afrika is op enig moment in hun leven slachtoffer geweest van fysiek en seksueel geweld. Bijna een kwart van de vrouwen is in hun leven fysiek mishandeld door hun partner.

Bovendien ontkomen daders van seksuele misdrijven in verreweg de meeste gevallen aan een veroordeling. De politie registreerde tussen 2022 en 2023 meer dan 43.000 verkrachtingszaken. In diezelfde twaalf maanden werden slechts 519 verdachten voor verkrachting veroordeeld.

Baanbrekende uitspraak

Maar er gloort een sprankje hoop. ‘The Embrace Project’, een maatschappelijke organisatie die seksueel geweld bestrijdt, heeft samen met een slachtoffer van seksueel geweld een belangrijke rechtszaak gewonnen. Eind september van dit jaar oordeelde het hooggerechtshof van Johannesburg dat verdachten „subjectieve instemming” niet meer als geldige verdediging kunnen gebruiken, omdat dit in strijd is met de grondwet. Volgens het hof schendt dit het recht van het slachtoffer op onder andere gelijkheid, menselijke waardigheid, privacy en lichamelijke integriteit.

„Dit betekent dat de verdachte in een verkrachtingszaak moet bewijzen dat de vrouw instemde met seks om zich vrij te pleiten en niet langer simpelweg kan zeggen: ‘ik dacht dat ze seks wilde’,” verduidelijkt Lee-Anne Germanos Manuel, jurist en mede-oprichter van The Embrace Project.

Voordat het zover is, moet het Constitutionele Hof, de hoogste rechtbank in Zuid-Afrika, er nog over beslissen. Indien dat hof de uitspraak van het hooggerechtshof in stand houdt, zal dat enorme impact hebben, verwacht Germanos Manuel. „De verdediging van ‘subjectieve instemming’ door verdachten is één van de belangrijkste redenen waarom het ons justitieapparaat nauwelijks lukt om daders te veroordelen.”

„Kijk naar de zaak van het slachtoffer dat samen met ons deze zaak heeft aangespannen. De rechter heeft vastgesteld dat er geen instemming was voor seks en geloofde niet dat de verdachte daadwerkelijk dacht dat het slachtoffer instemming had gegeven. Toch heeft de rechter hem vrijgesproken, omdat er onvoldoende bewijs was om de claim van de verdachte te weerleggen.”

Genormaliseerd

Vlak na de uitspraak snijdt de populaire televisiesoap Skeem Saam het onderwerp van seksuele instemming aan. Een rechtbank veroordeelt een van de hoofdpersonages, Toby, voor de verkrachting van een vrouw, met wie hij eerst innig gezoend heeft. Hij zegt dat hij instemming had voor de seks, zij ontkent.

Veel Zuid-Afrikanen groeien op in een gezin waar de vader zijn vrouw mishandelt en denken dus dat het zo hoort

Lisha Stevens
Opvang Beweging

De uitzending veroorzaakte een storm van reacties op sociale media. Sommige berichten juichen de keuze van de Skeem Saam-makers toe, maar de meerderheid – nagenoeg allemaal mannen – reageert als door een wesp gestoken. Opmerkingen als „ze wilde juist dat hij haar verkrachtte”, „als een vrouw een valse verkrachtingsbeschuldiging doet, is de man nu de klos” en „vrouwen zullen mannen massaal afpersen” gonsden rond op X.

Lisha Stevens, provinciaal hoofd van de Nationale Opvangbeweging in Gauteng, inspecteert de spalk aan de onderarm van S.

Een groot probleem volgens onderzoeksinstituut HSRC is de houding van mannen. Zo zou 85 procent vinden dat vrouwen te gemakkelijk een aanklacht van mishandeling door een man kunnen indienen. Bijna 10 procent van de mannen schuift de schuld op de vrouw af wanneer een man haar verkracht.

Doordat seksueel geweld volledig genormaliseerd is in de Zuid-Afrikaanse samenleving is het moeilijk te bestrijden, legt Lisha Stevens van NSMSA uit. „In deze cultuur wordt het van mannen verwacht dat ze dominant zijn. Veel Zuid-Afrikanen groeien op in een gezin waar de vader zijn vrouw mishandelt en denken dus dat het zo hoort.”

Kennisplatform Safer Spaces plaatst dit macho-gedrag in de sociale context. Hoge werkloosheid en inkomensongelijkheid zouden toxische mannelijkheid versterken. Daarnaast liet de gewelddadige geschiedenis van kolonialisme en het apartheidsverleden veel huishoudens achter zonder vaderfiguren, waardoor het risico op agressie en emotionele instabiliteit groter werd. Ook onderwijs, media en sociale druk versterken traditionele rolpatronen, aldus het platform.

Volgens Stevens praten familieleden vaak op het slachtoffer in om geen aangifte te doen en bij haar gewelddadige partner te blijven. „Daarnaast zijn veel slachtoffers van huiselijk geweld financieel afhankelijk van de dader, wat deze enorme macht geeft.”

Laksheid politie

Stevens zie hoe de aanpak van daders en bescherming van slachtoffers ook bij de politie ondermaats is. Onderzoek van het Civiele Secretariaat voor de Politiedienst (CSPS) onderschrijft dit probleem. Het overheidsorgaan, dat toezicht houdt op de politie, rapporteerde vorige maand aan het parlement dat in 2023 geen enkel politiebureau in het land voldoet aan de standaarden die in de Wet op huiselijk geweld zijn beschreven. Agenten weigeren onder andere aanklachten te registreren, zijn laks in de uitvoering van gebiedsverboden en lopen hopeloos achter met de afhandeling van zaken. Bovendien stelt CSPS vast dat agenten vaak zelf overtreders zijn. In de onderzoeksperiode van vijf maanden werden 232 agenten beschuldigd van huiselijk geweld.

We verzuipen in plastic. Durft de wereld te zeggen: genoeg is genoeg?

admin
November 22, 2024
0

Het is teruggevonden in moedermelk, in honingbijen, in hondentestikels, in appels, in het diepste van de oceaan, in wolken en in versgevallen sneeuw op Antartica. Plastic is een wondermiddel en een vloek. Na de biodiversiteitstop en de klimaattop start maandag een laatste belangrijke milieutop, een die het slotakkoord moet worden van onderhandelingen die sinds 2022 lopen. Op een VN-top in Zuid-Korea willen landen een juridisch bindend akkoord sluiten tegen plastic vervuiling.

Boven die onderhandelingen hangt één belangrijke vraag. Gaan landen afspreken dat ze minder plastic zullen produceren? Studies laten zien dat plasticvervuiling fundamenteel aanpakken niet kan zonder de losgeslagen productie ervan in te perken. Maar het politieke klimaat is er niet naar, en voorstander Verenigde Staten nam afgelopen week toch nog afstand van zo’n productieplafond.

Plastic is niet nieuw, maar de explosie van plastic om ons heen wel. Sinds 1950 is de productie ervan meer dan vertweehonderdvoudigd. De productie groeit bovendien steeds harder. Vooral in China, maar ook in andere Aziatische landen en de Verenigde Staten verrezen de afgelopen jaren nieuwe fabriekskolossen die de plastic productie verder omhoogstuwen.

Met die productie kwam ook meer vervuiling. De uitstoot van microplastics in het milieu wordt momenteel geschat op tussen de 10 en 40 miljoen ton per jaar, een hoeveelheid die tegen 2040 zou kunnen zijn verdubbeld, staat in een studie gepubliceerd in Science. Microplastics zijn in ons water gevonden, in ons eten – zoals zout, suiker, honing, bier en thee – in ons bloed en organen. Wetenschappers zien steeds meer aanwijzingen voor negatieve gezondheidseffecten.

Tegen 2050 ‚zwemmen’ er mogelijk meer stukken plastic in de zee dan vissen, berekenden onderzoekers

Duidelijk is dat het zeeleven al lijdt onder plastic. Zo werd in de buik van één aangespoelde walvis in Spanje 29 kilo plastic gevonden: tassen, netten, zelfs een jerrycan. Vermoedelijk was al dat plastic het dier fataal geworden. Tegen 2050 ‘zwemmen’ er mogelijk meer stukken plastic in zee dan vissen, berekenden onderzoekers. Om te illustreren hoe hard het gaat: bij tellingen van The Ocean Cleanup in de Stille Oceaan bleek dat het aantal gevonden plastics in slechts een kleine zeven jaar tijd was vervijfvoudigd.

Het plasticprobleem valt niet te ontkennen, en daarom startten 175 landen in 2022 onderhandelingen met de bedoeling eind dit jaar tot een akkoord te komen. Het zou een juridisch bindend instrument moeten worden tegen plastic vervuiling. Dat pakket maatregelen zou moeten gelden voor de „hele levenscyclus” van plastics; dit werd expres zo geformuleerd zodat het de deur openzet om ook de productie van plastic aan te pakken.

EU voortrekkersrol

Bij het pleiten voor een productieplafond pakt de Europese Unie een voortrekkersrol. Maar hoeveel heeft het continent eigenlijk nog te zeggen over plastic productie? Het marktaandeel van plasticfabrieken in Europa nam af van 28 procent in 2006 naar 12 procent vorig jaar. Plastic uit Azië en de VS, gemaakt met goedkoop schaliegas of (Russische) olie, zorgt er al jaren voor dat de Europese plasticproducenten worden weggeconcurreerd. De Europese productie daalde alleen al vorig jaar met 8 procent. Onbedoeld is die Europese productiebeperking er dus al.

De EU vindt daarnaast niet alleen plastic producerende grootmachten zoals de VS en China tegenover zich. Ook oliebedrijven lobbyen actief tegen regels die de productie van plastic moeten beteugelen. „Een productieplafond gaat ons niet helpen wat betreft vervuiling en het milieu”, aldus Karen McKee, topvrouw bij oliegigant ExxonMobil tegen zakenkrant Financial Times in aanloop naar de top.

Oliereuzen zoals Saudi-Aramco, ExxonMobil en Shell investeerden samen vierhonderd miljard dollar in plasticfabrieken, zo berekende Forbes in 2020. „Soms vergeten we dat plastic gemaakt is van olie en gas”, zegt McCauley. „Nu er meer energie uit hernieuwbare bronnen komt vanwege de strijd tegen klimaatverandering, zetten olie- en gasbedrijven in op het opvoeren van de plasticproductie als plan B.”

Plastic wordt gezien als de grootste toekomstige groeimotor van de vraag naar olie. De vraag naar brandstof gaat door de opkomst van elektrische auto’s mogelijk pieken. Plastic is een levensverzekering voor fossiel.

Bij de vorige onderhandelingssessie in Canada in april waren er 196 lobbyisten van de fossiele en chemische industrie aanwezig. Meer dan de mensen die aanwezig waren namens delegaties van de Europese Unie.

Lang niet alle industrie is overigens tegenstander van een productieplafond. Bedrijven die plastic verwerken, zoals Coca-Cola en Unilever, hebben hier gezamenlijk juist voor gepleit. Een productieplafond zou goed zijn voor de recyclingindustrie, aldus een topman van Unilever tegen de Britse zakenkrant Financial Times.

Frappant genoeg is het ook de olie-industrie die recycling zegt te steunen, sterker nog: volgens critici hebben oliebedrijven de potentie van recycling jarenlang schromelijk overdreven. „Oliebedrijven houden ervan met de mythe van recycling te schermen als manier om het probleem van plastic vervuiling aan te pakken”, zegt McCauley. „Maar ze zitten ook weer niet te wachten op stevige afspraken over gerecycled plastic, want dat zorgt voor minder vraag naar fossiel plastic.”

Alleen al in Nederland gingen dit jaar vijf plasticrecyclers failliet

Recycling is in werkelijkheid weerbarstig. Wereldwijd wordt ongeveer 9 procent van het plastic gerecycled. In Europa wordt steeds mínder plastic gerecycled. En alleen al in Nederland gingen dit jaar vijf plasticrecyclers failliet.

Recyclers kunnen momenteel niet op tegen de lage prijzen van nieuw plastic, en het gemak ervan in het productieproces. Bedrijven die huisafval ophalen, schoonmaken, sorteren, en omsmelten naar gerecyclede plastic korrels, moeten concurreren met een totaal andere markt van goedkope fossiele plastics uit gigantische fabrieken in Azië en de VS. En de duurzame ambities van voedingsgiganten en verpakkingsbedrijven blijken niet groot genoeg om ook vast te houden aan gerecycled plastic als dat duurder is.

De problemen in de plastic-recyclingindustrie lijken sterk op die in de kledingindustrie. Tweederde van de nieuw verkochte kleding bestaat tegenwoordig (geheel of gedeeltelijk) uit plastic (denk aan namen als polyester, elastaan of acryl). Ook textielrecyclers (die van oude kleding nieuwe willen maken) kunnen niet op tegen fossiele goedkope materialen.

Mogelijk toch afspraken

Hoe groot de noodzaak volgens voorstanders ook, het lijkt politiek gezien volgende week niet uit te draaien op een juridisch afdwingbaar productieplafond. Over andere onderwerpen lijken de standpunten van landen minder ver uiteen te liggen. Zo zijn er plannen om afspraken te maken over beter beheer van plastic afval, meer recycling en mogelijk beter ontwerp van producten (waardoor recycling makkelijker is). Ook zouden er mogelijk afspraken gemaakt kunnen worden om vervuiling in oceanen door plastic vistouw te beperken.

De top in Zuid-Korea (trouwens zelf ook een grote plasticproducent) trekt veel minder aandacht – en regeringsleiders – dan de klimaattop van afgelopen weken. Wordt het plastic probleem misschien nog onderschat?

„Absoluut”, vindt McCauley. „Maar als er geen akkoord komt, accepteren we een toekomst waar mensen onnodig ziek worden door plastic vervuiling, een wereld waarin oceanen een plastic soep worden. Dit is een once in a lifetime kans en die mogen we niet verspillen.”

Luister naar