Duitse mediamagnaat ontkent klimaatverandering en spreekt vol dédain over eigen bevolking

Het hoofd van de grootste Europese krantenuitgeverij toont zich in interne communicatie sceptisch over klimaatverandering, probeerde via zijn kranten de uitkomst van de Bondsdagverkiezingen 2021 te beïnvloeden, en spreekt met verachting over een groot deel van de Duitse bevolking.

Mathias Döpfner is sinds 2002 chef van Axel Springer, dat in Duitsland tabloid Bild en dagblad Die Welt uitgeeft, en internationaal het invloedrijke Politico en onlinemagazines als Business Insider. Weekblad Die Zeit publiceerde donderdag in een lang artikel een reeks interne e-mails en appjes van Döpfner die een inkijkje geven in het wereldbeeld van de mediamagnaat.

Soms lijken Döpfners uitspraken regelrecht gekopieerd uit een alt-right-blog: „free west, fuck the intolerant muslims en al het andere gespuis”, zo schrijft hij. Aan de vooravond van de Bondsdagverkiezingen in 2021 noemt hij een coalitie van de liberale FDP en de CDU de „enige kans om de definitieve ondergang van het land te vermijden.” Een paar weken voor de verkiezingen schrijft hij: „Kunnen we meer voor de FDP doen?” en „Please sterk de FDP”.

‘Nagel aan de doodskist’

Toen de eerste lockdown in Duitsland werd afgekondigd schreef Döpfner: „Dat is het einde van de markteconomie. En het begin van 33.” 1933, het jaar waarin Hitler aan de macht kwam? Angela Merkel noemt hij sowieso „een nagel aan de doodskist van de democratie”. Burgers uit de voormalige DDR, „ossis”, „zijn ofwel communisten of fascisten, daartussenin is er niets. Walgelijk.” In klimaatverandering ziet Döpfner geen gevaar: „Ik ben erg voor klimaatverandering”, schrijft Döpfner, en hij meent dat „civilisatiefases” in warmere periodes „altijd succesvoller” waren dan in koudere periodes.

Die Zeit stelt dat de berichten uit e-mails en chats van Döpfner in de laatste paar jaar komen. Aan wie de berichten gericht waren en wat precies de context ervan was blijft onduidelijk; dat zou vermoedelijk teveel prijsgeven over wie de communiqués bij Axel Springer aan Die Zeit heeft doorgebriefd.

Commentatoren suggereren dat tenminste een deel ervan van Julian Reichelt zou kunnen komen, die tot 2021 hoofdredacteur was van Bild. Reichelt was lange tijd een vertrouweling van Döpfner, maar werd ontslagen na een artikel van de New York Times over het machtsmisbruik van Reichelt op de redactievloer. Over dat machtsmisbruik hadden ook Duitse media al geschreven, maar Döpfner kwam pas in beweging toen de Amerikaanse pers het oppikte en Döpfner daardoor de overname van Politico door Axel Springer in gevaar achtte. Reichelt is sindsdien in een juridische strijd verwikkeld met Axel Springer – en begon zelf een YouTube kanaal waarin hij internationale gasten zoals de rechtse rechtsfilosoof en oud-FVD-medewerker Eva Vlaardingerbroek interviewt.

‘Grootheidswaanzin’

Het Zeit-artikel maakt sterke reacties los, politiek en journalistiek. Een aantal prominente politici in de deelstaten van de voormalige DDR eisen het aftreden van Döpfner vanwege zijn uitlatingen over Oost-Duitsers. „Het verdelen van ons land kan geen businessmodel zijn. Zoveel grootheidswaanzin en democratieverachting is niet houdbaar”, schreef Bondsdaglid Carsten Schneider (SPD) op Twitter.

De onthullingen brengen ook de liberale regeringspartij FDP in een moeilijk parket. De partij van minister van Financiën Christian Lindner zal niet graag worden geassocieerd met de opvattingen van Döpfner en presenteert zichzelf als een stuk progressiever – ook als de steun van Döpfner de FDP natuurlijk gelegen kwam en Lindner in de weken voor de verkiezingen met Döpfner dineerde. De enigszins ondiplomatieke vicevoorzitter van de partij, Wolfgang Kubciki, verkoos de aanval boven de verdediging en noemde het „dubieus en moreel problematisch” dat de privéberichten van Döpfner uit „voyeurisme” zijn afgedrukt. Kubicki ziet verder geen problemen voor Döpfner zelf.

Critici wijzen erop dat Bild al een paar weken een bijzonder felle campagne voert tegen Groenen-minister van Economie Robert Habeck, die nieuwe verwarmingen op gas en olie in toekomst wil verbieden. „Handen af van mijn huis!” luidt de campagne van Bild. Van die campagne profiteert de FPD, coalitiepartner van de Groenen die aanvankelijk eveneens tegen het plan van Habeck was, maar gaat ten koste van het klimaat – wat volgens de hoogste baas dus geen factor van betekenis is.

Excuses

De nieuwe Bild-hoofdredacteur Marion Dorn schreef in haar eigen krant dat ze zich van niemand laat vertellen wat Bild moet schrijven en dat ze excuses eist van Döpfner. Daarop reageerde Döpfner zaterdagavond eveneens in Bild in een korte tekst. Hij biedt daarin zijn excuses aan voor zijn woorden waarmee hij „velen heeft gekrenkt of gekwetst”. Hij noemt zijn telefoon een „bliksemafleider”, en schrijft dat het hem „niet altijd lukt, privéberichten op een correcte toon te schrijven.”

Ondanks de excuses lijkt de teneur onder een aantal Axel Springer medewerkers dat het stuk van Die Zeit een zoveelste poging is om het concern te schaden. De kranten van Axel Springer, en dan met name Bild, worden in het Duitse medialandschap kritisch beoordeeld vanwege hun populistische toon. Medewerkers van Axel Springer zien zichzelf vaak als het zwarte schaap in de Duitse media.

Döpfner, die promoveerde op muziekkritiek in Duitsland, schreef als beginnend journalist muziekrecensies bij de FAZ. Sinds 2002, Döpfner was toen 38, staat hij aan het hoofd van Axel Springer. Friede Springer, de weduwe van oprichter Axel Springer, schonk hem in de loop der jaren bijna 22 procent van de aandelen van het concern. Bovendien heeft Döpfner de stemrechten van Friede Springer, die ruim 22 procent van de aandelen bezit. Daarmee is Döpfner de belangrijkste stem in het Springer-bestuur.

36 procent van het concern is in handen van de Amerikaanse investeringsmaatschappij KKR, 13 procent is van een Canadees pensioenfonds. De positie van Döpfner komt pas in gevaar als KKR zich tegen hem keert.

Lees ook: In Duitsland heet klimaatactivist al snel een terrorist