N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Kamerdebat rapport-Remkes GroenLinks verweet het kabinet „valse beloften”, BBB diende een motie van wantrouwen in en de middenpartijen botsten ook.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data92762565-6ffd81.jpg)
Foto BART MAAT/ANP
In de allereerste minuut van het Kamerdebat lanceerde Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging donderdag al een motie van wantrouwen tegen stikstofminister Christianne van der Wal (VVD). Nog voordat de zestien partijen in het debat iets hadden gezegd, en voordat de minister zelf zich tegen iets had kunnen verdedigen.
Het was tekenend voor de patstellingen in het politieke debat over de stikstofaanpak: een thema dat heel Nederland de komende jaren raakt, van boeren en bouwers tot producenten en burgers. Veel partijen zijn het eens dat de schuld voor de stikstofcrisis in politiek Den Haag ligt. Maar over de aanpak is de Tweede Kamer chronisch en diep verdeeld.
Tweede fout in top-100
Het stikstofbeleid van minister Van der Wal is gebaseerd op verouderde data uit 2018 over de veestapel, zei Van der Plas. Het RIVM bleek deze week voor de tweede keer fouten te hebben gemaakt in een top-100 lijst met de grootste stikstofvervuilers, de piekbelasters. Johan Remkes, die met boze boeren heeft bemiddeld, spreekt in zijn rapport van zwalkend stikstofbeleid en een eenzijdige focus op boeren als uitstoters.
Allemaal redenen waarom Van der Wal voor het ambt „totaal ongeschikt” zou zijn, volgens de BoerBurgerBeweging (BBB).
De meeste partijen vonden de vroege motie van wantrouwen van BBB ongepast
De meeste partijen vonden de vroege motie van wantrouwen ongepast – behalve onder meer Kamerlid Wybren van Haga die ook zo’n motie wilde indienen. Van der Plas erkende later in het debat dat haar motie bij voorbaat kansloos was. „Staatsrechtelijk een beetje een wonderlijke figuur”, noemde de SGP het. Bij de deadline van deze editie was nog onduidelijk hoe het afliep en hoe de ministers zich verdedigden.
Piekbelasters
Het Kamerdebat ging over het stikstofrapport van Remkes, wat door het kabinet bijna volledig is omarmd. Het doel blijft halvering van de stikstofuitstoot in 2030, maar met tussentijdse meetmomenten en wat ruimte voor uitstel. Anders dan Remkes wil het kabinet alleen meer dan één jaar de tijd nemen om 500 tot 600 piekbelasters uit te kopen.
Die tijd is er niet, zei GroenLinks-leider Jesse Klaver vanuit de oppositie. Zeker niet sinds de Raad van State woensdag de zogenoemde bouwvrijstelling heeft geschrapt in de zogenoemde Porthos-zaak. Dit ‘geitenpaadje’ dat het kabinet voor de bouw had bedacht, is in strijd met Europese natuurwetgeving, oordeelde de Raad van State. Bij lopende en toekomstige bouwvergunningaanvragen moet nu eerst worden berekend hoeveel stikstof bij de bouw vrijkomt.
Het zal leiden tot vertraging van veel projecten in een tijd van woningnood, vrezen de bouw en het kabinet. De enige, echte oplossing is de stikstofuitstoot verlagen en kwetsbare natuurgebieden herstellen, volgens minister Van der Wal.
Het beeld dat wordt afgegeven, is dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Dat is een valse belofte
Jesse Klaver GroenLinks
Het helpt daarom niet, zei Jesse Klaver in het Kamerdebat, als landbouwminister Piet Adema (ChristenUnie) zegt dat we „niet dogmatisch” moeten zijn met het streefjaar 2030. Als het natuurherstel goed op weg is, en als er goede redenen voor zijn, kan halvering van de stikstof volgens Adema ook „2032, ’33 of ’34” worden, meldde Trouw deze week. Met die terloopse uitlating op een boerenbijeenkomst in Drachten gaf Adema een eigen vertaling aan de speling qua tijd die Remkes benoemt.
„Het beeld dat wordt afgegeven, is dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen”, vond Klaver. „Dat is een valse belofte.” GroenLinks dringt er daarom bij het kabinet op aan om, zoals Remkes adviseerde, wél een deadline van één jaar te stellen om de 500 à 600 piekbelasters te stoppen: liefst vrijwillig, maar als het moet met dwang. Anders gaat heel Nederland nog veel langer „op slot”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/10/data91943201-5f3068.jpg)
Lees het artikel De grootste vervuilers krijg je niet snel weg
Boerenprotesten
Het leverde Klaver kritische interrupties op van onder meer de coalitiepartijen VVD, CDA en ChristenUnie. Net als het kabinet willen zij juist proberen zoveel mogelijk boeren vrijwillig uit te kopen; niemand wil weer harde boerenprotesten, de hoop is juist met agrarische organisaties een landbouwakkoord te sluiten over de toekomst van de sector.
CDA’er Derk Boswijk noemde het jammer dat Klaver „het accent” op het intrekken van vergunningen van piekbelasters zou leggen. „Veel partijen stappen er te makkelijk overheen dat het familiebedrijven zijn die eerlijk hun geld verdienen”, zei VVD’er Thom van Campen later in het debat. „De grootste fout die wij hier kunnen maken, is een mooi-weer-show spelen”, volgens Klaver. „Alsof het niet pijn gaat doen.”
Waar linkse en rechtse middenpartijen in het stikstofdebat botsten, en D66 bovendien met de overige coalitiepartijen, lijkt de kloof met partijen op de rechterflank onoverbrugbaar.
Partijen als de PVV, Forum voor Democratie en Belang van Nederland (BVNL) ontkennen dat er een stikstofprobleem is. „De inheemse cultuur is een prachtig loofboslandschap”, zei Kamerlid Gideon van Meijeren. De huidige natuur die het kabinet wil herstellen is slechts aangelegd „cultuurlandschap”, volgens Forum. Wybren van Haga van BVNL op zijn beurt ziet de toestroom van migranten als medeoorzaak voor stikstofuitstoot. Het leven van een populist moet prettig zijn met zulke gemakkelijke oplossingen, reageerde Klaver.
We hebben geen stikstofprobleem, we hebben een stikstofwétprobleem
Caroline van der Plas BBB
Meerdere partijen probeerden duidelijkheid te krijgen wat nu precies het standpunt is van de BBB: een aantrekkelijke partij voor veel boeren, die kan scoren bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023.
„Ik ben geen stikstofontkenner”, zei Caroline van der Plas. „We hebben geen stikstofprobleem, we hebben een stikstofwétprobleem”. Ofwel: het zou geen Europese natuurwetgeving zijn, maar de Nederlandse politiek die zichzelf heeft onderworpen aan een wet om stikstof terug te dringen. „Wij wurgen onszelf met die wetgeving”, zei Van der Plas.
Tegelijkertijd draaide zij heen om de vraag of stikstof wel of niet teruggedrongen moet worden.
De BBB zou eigenlijk omgedoopt moeten worden in alleen de BB, merkte PvdA-Kamerlid Joris Thijssen op. „Het is het boerenbelang waar u voor opkomt, maar de burgers komen er geen steek verder mee.”
