N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2020/06/bilic-alylin-vierkant.png)
Ieder tijdperk zijn eigen crisis. Eind jaren veertig was Nederland in de ban van een wooncrisis. Jonge getrouwde stellen trokken noodgedwongen bij hun (schoon)ouders in omdat er geen woningen waren. In de jaren vijftig werden veel West-Europese landen geteisterd door ernstige luchtvervuiling en smog. Naar schatting kostte The Great Smog in december 1952 aan twaalfduizend Londenaren het leven. Oorzaak: het massale gebruik van steenkool.
In de jaren zestig en zeventig waren rivieren en binnenwateren zo vervuild dat zwemmen onmogelijk was en al het leven verdween. De jaren tachtig stonden in het teken van massale jeugdwerkloosheid. Het decennium van de ‘verloren generatie’ werd gekenmerkt door drugs, krakers, punk, stijgende criminaliteit, vandalisme en graffiti. Alleen de jaren negentig waren gevrijwaard van een stevige crisis.
Het typische van de huidige tijd is dat de crises zich lijken op te stapelen. Dagelijks beheersen de klimaatcrisis, stikstofcrisis, wooncrisis, asielcrisis, arbeidsmarktcrisis, energiecrisis en depressiecrisis (bij jongeren) de media. Het gekke is dat het dagelijks leven van de meeste Nederlanders daar niet buitensporig onder te lijden lijkt te hebben.
Dat heeft er ongetwijfeld mee te maken dat er natuurlijk ook sprake is van crisisinflatie. De crises hebben deels een taalkundige component. Op zich geen ramp natuurlijk, begripsinflatie is van alle tijden. Maar hierdoor ontgaat ons helaas wel het wezenlijke onderscheid tussen echt ernstige crises en crises die die aanduiding – volgens de oorspronkelijke betekenis – eigenlijk niet verdienen.
Wat mij betreft kent Nederland slechts twee échte crises: de steeds schrijnender woningnood en de snelle opwarming van het klimaat. We zouden er alles aan moeten doen om die crises te bestrijden. Maar daar doet zich een probleem voor: andere crises zitten dat soms in de weg.
Door de crisisinflatie lijken we vergeten dat er een duidelijke hiërarchie in al onze crises zit
De ‘stikstofcrisis’ bijvoorbeeld. Die rijdt de woningbouw behoorlijk in de wielen momenteel. Ik wil het stikstofprobleem zeker niet bagatelliseren, maar brandnetels die het hondsviooltje en de kleine schorseneer overwoekeren, lijken me momenteel minder urgent dan het snel groeiend aantal daklozen dat ondanks een baan noodgedwongen in de auto overnacht. En die honderdduizenden jongeren voor wie geen woning is. Het buitenslapen in Ter Apel. De gescheiden stellen die tot elkaar veroordeeld blijven in hun woninkje.
De klimaatcrisis kampt met hetzelfde probleem. We zouden de klimaatdoelen – en veel meer dan dat – met gemak halen als we ruim tien jaar geleden begonnen waren met het bouwen van een flink aantal kerncentrales. Maar door de tsunami en de daaropvolgende meltdown van de kerncentrale in het Japanse Fukushima in 2011 keerde Europa zich af van kernenergie, ook al viel er welgeteld één stralingsdode. De Fukushima-crisis was ernstig, maar had de aanpak van de klimaatcrisis nooit mogen dwarsbomen. Linkse partijen blijven daarnaast kernenergie afwijzen vanwege het probleem van kernafval. Dat is inderdaad een groot probleem, maar het staat niet in verhouding tot de immense klimaatcrisis.
Door de crisisinflatie in Nederland lijken we vergeten dat er een duidelijke hiërarchie in al onze crises zit. Alles wat we crisis noemen, lijkt daardoor even belangrijk en vereist dus onmiddellijke en radicale actie. Dat is funest voor de aanpak van de échte crises. First things first. Dat zou de politiek zich veel meer mogen realiseren, D66 voorop.
Waarom zouden we voor tientallen miljarden boerenbedrijven uitkopen, als we met dat geld ook een enorme stap zouden kunnen maken met de aanpak van de échte crises? Natuurlijk hebben we te maken met (Europese) verdragen, wetten en rechterlijke uitspraken. Maar hoewel onze stikstofminister weleens in Brussel geprobeerd heeft iets aan de stikstofregels te doen, ontbreekt de politieke wil om in Brussel de echte nood in dit land duidelijk te maken en er alles aan te doen om dat Natura2000-verdrag open te breken.
Aylin Bilic is headhunter en publicist.
