N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Spelers en coaches klagen al jaren over de fysieke roofbouw die er op hen gepleegd wordt. Recent luidde internationale spelersvakbond FIFPRO de noodklok, op basis van onderzoek naar de impact van het WK in Qatar op het welzijn van spelers. Dit onderzoek toont aan dat spelers te weinig rust krijgen voorafgaand, tussen en na wedstrijden. Maar liefst 86 procent van de spelers geeft aan dat zij minstens 14 dagen voorbereidingstijd op het WK nodig hebben, maar voor 68 procent was dit niet het geval. Desondanks worden er topprestaties verlangd.
Hoelang houden spelers dit vol? Of zullen er meer spelers zoals Raphaël Varane en Luuk de Jong niet meer voor het nationale team willen uitkomen omdat het te veel fysieke en mentale inspanningen vereist? Zo stelt ook Virgil van Dijk dat het gebrek aan rust rondom het WK hem lichamelijk heeft opgebroken: „Ik ben geen robot.” Maar spelers worden wel zo behandeld. Kamil Glik van Polen moest vier dagen na uitschakeling op het WK alweer een wedstrijd te spelen voor Benevento Calcio. Hoe en wanneer heeft hij het WK verwerkt? Voetbal is een emotionele sport. Teleurstellingen moeten verteerd en overwinningen moeten gevierd worden. Ook Vivianne Miedema sprak zich uit over het gebrek aan rust en de daarmee toenemende kans op blessures. De topscorer aller tijden van het Nederlands elftal is ondertussen zwaar geblesseerd geraakt en mist het WK deze zomer.
Onverantwoorde uitputtingsslag
Onder het mom van promotie en ontwikkeling van voetbal maakt de FIFA de voetbalkalender nog voller. Steeds meer competities met steeds meer deelnemers. Zo wordt het WK vrouwen uitgebreid van 24 naar 32 teams, het WK mannen gaat van 32 naar 48 teams en het WK clubvoetbal voor mannen gaat van 7 naar 24 deelnemers. Ook nationaal zet deze trend zich door. In navolging van de Spaanse Supercup gaat ook de Italiaanse Supercup gespeeld worden in een finale met vier teams, in Saoedi-Arabië. Ook de Afrikaanse en Aziatische Kampioenschappen voor mannen gaan van 16 naar 24 teams. Met andere woorden, het voetbal kent een enorme expansiedrift.
Lees ook: Het perfecte voetballichaam: gespierd, maar niet té
Op het langstdurende WK in 2026 in de Verenigde Staten, Canada én Mexico worden in 40 dagen 104 wedstrijden in 16 verschillende speelsteden gespeeld. Dat is niet alleen voor de spelers een onverantwoorde uitputtingsslag, duizenden kilometers reizen voor fans is nóg onverantwoordelijker. Uit onderzoek blijkt dat gemiddeld 70 procent van de uitstoot van het profvoetbal veroorzaakt wordt door het reizen van fans. Voetbal is niets zonder fans, maar voetbal met fans wordt op deze manier onmogelijk. Dit gaat niet samen met de doelen die wij als land, wereld en ook als voetbalwereld hebben gesteld. De FIFA heeft zich aangesloten bij het Sports for Climate Action Framework van de VN en belooft de uitstoot met 50 procent te reduceren in 2030 en ‘net zero’ (een idee dat helaas te vaak leunt op waardeloze CO2-compensatie) te zijn in 2040. Deze doelen zijn niet haalbaar als FIFA vasthoudt aan deze plannen.
De FIFA dient het internationale voetbal niet alleen te promoten, maar simpelweg mogelijk, verantwoord en toekomstbestendig te maken. Dat betekent de realiteit onder ogen zien en inzetten op minder internationale wedstrijden, minder verre reizen en minder energieverbruik. Bovendien bedreigt klimaatverandering het voetbal zelf direct: door droogte, hitte, regenval, overstromingen en bosbranden gaat voetbal op steeds meer plekken onmogelijk worden.
Fossiele sponsoren
Dat roept de vraag op wie er dan wel profiteren van meer wedstrijden. FIFA verwacht met het uitgebreide WK een recordomzet van 11 miljard te behalen en ook haar fossiele sponsoren – zoals olie-en gasbedrijf QatarEnergy en luchtvaartmaatschappij Qatar Airways – zullen flink profiteren van alle extra zendtijd. Die fossiele sponsoren en adverteerders – zoals olie- en gasbedrijven, luchtvaartmaatschappijen, automerken die vooral SUV’s en benzineauto’s verkopen, banken die nog grootschalig fossiele projecten financieren – jagen daarmee de consumptie van fossiele brandstoffen aan en beschermen hun reputatie door zich te associëren met het voetbal. Net als eerder de tabakssector deed.
Heroverweeg de voetbalkalender, beperk reisafstanden en verbreek banden met fossiele sponsoren
Willen we blijven voetballen, dan zullen we het op een andere manier moeten gaan organiseren en beleven. Beleid moet gemaakt worden op basis van het welzijn van spelers en een leefbare planeet voor spelers en fans wereldwijd. Dit is allereerst de verantwoordelijkheid van de FIFA, UEFA en nationale voetbalbonden zoals de KNVB. Dus hierbij een oproep aan hen om die rol te pakken. Voor Virgil, voor Vivianne, en voor alle jonge leden van de KNVB die nog decennia op deze aarde willen voetballen. Luister naar spelers en fans. Maak duidelijke plannen om de uitstoot van het voetbal zo snel mogelijk te laten dalen. Heroverweeg de voetbalkalender, beperk reisafstanden, kies voor duurzaam vervoer en verbreek de banden met fossiele bedrijven.
Zorg dat die afspraken gehandhaafd worden door een onafhankelijke instantie, zoals die er ook is voor doping. Zodat wij, voetballers en fans, tot in lengte van jaren van deze prachtige sport kunnen blijven genieten.