N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2022/11/jong-sjoerd-de-2022-03-700-web.png)
En, zouden ze zijn gaan stemmen? De klimaatklevers, tomatensoepgooiers en gewelddadige relschoppers die de VVD voor het electorale gemak maar even bij elkaar veegde in een overkookt campagnefilmpje, met de alarmistische oproep: „Zij gaan stemmen, u toch ook?’’ Ja, want zonder ons de anarchie (en geen Rutte).
Het was een merkwaardige boodschap van de partij die bij voorkeur loopt te roeptoeteren dat we in het gaafste land ter wereld leven. Waar komen die afschuwelijke oproerkraaiers dan vandaan? Uit een linkse wolk gedwarreld, kennelijk.
Het was een Amerikaans geïnspireerde montage, die deed denken aan het Democratische spotje met nucleaire paddestoel, gericht tegen Barry Goldwater in 1964. Of zelfs aan die beruchte met Willy Horton, de zwarte crimineel met wie George Bush sr. het electoraat racistisch mobiliseerde.
Het VVD-filmpje trok die kleurenkaart niet, maar een hondenfluitje was het wél – zeg maar gerust een heel orkest. Een appèl aan morele paniek en law and order dat vreemd afstak bij het jongensachtige optimisme van Rutte over „de dynamiek en het zelfvernieuwende vermogen van de Amerikaanse democratie”, waarvan hij nog onlangs in NRC de lof zong.
Het is ook een veeg teken. Het filmpje dobbert mee op het getergde nationale gemoed. Nederland is „een moe land”, somberde deze krant. Moe van de verdeeldheid.
Als we nu toch Amerikaans gaan doen, kun je ook zeggen: een decadent land. Niet eens in de zin van maag omdraaiende luxe zoals in de film over een jacht dat vergaat in de ‘driehoek-van-verdriet’. Eerder in die van gestaag verval. De conservatief Ross Douthat omschrijft decadentie zo: een welvarende malaise van ‘economische stagnatie, institutioneel verval en culturele uitputting’.
Even langslopen? Ja, de economie draait als een tierelier, maar de voedselbanken ook. Institutioneel: crisis bij de Belastingdienst, ‘systemisch’ overheidsfalen (Groningen, toeslagen). En dan nog de deconfiture van NOS Sport, in een publiek bestel dat al lang over de houdbaarheidsdatum heen is. Culturele uitputting: alom klinkt ach en wee bij het verbluffende ‘nieuws’ dat er zowaar sociale klassen bestaan.
Allerlei maatschappelijk rumoer en activisme kun je zien als rebellie tegen die stagnatie. Met uiteenlopende doelen en motieven, van reactionair tot revolutionair. Gemobiliseerd rond het tegenhouden van een ramp die alles nóg erger zal maken, de reële van de klimaatcrisis of de denkbeeldige van een complot tegen boeren (of van een linkse wolk). De toekomst komt eraan, mensen, en het is een catastrofe.
Het zou mooi zijn als democratische partijen die deze verkiezingen hebben overleefd nu eens een maatschappelijke strategie weten te formuleren die óók motiveert.
