2022 was een matig filmjaar, u bent het probleem


Film Natuurlijk ook schitterende films, maar wel veel middelmatigheid én te lege bioscopen. Na de pandemie heeft u dit jaar de weg terug naar de zaal nog niet gevonden. Zorgen voor 2023.

Evelyn Wang (Michelle Yeoh) met dochter en echtgenoot in ‘Everything Everywhere All At Once’
Evelyn Wang (Michelle Yeoh) met dochter en echtgenoot in ‘Everything Everywhere All At Once’

Foto A24

Terugblik 2022

Je kijkt graag positief op een jaar terug. Maar 2022 was een matig filmjaar qua kwaliteitsfilms en ook qua blockbusters. En of dat beter wordt?

Om met het spektakel te beginnen: de een na de andere vermoeide en vermoeiende herhalingsoefening miezerde de multiplex-bios binnen. Vooral in hun plots schoten Hollywoods blockbusters tekort. Bij superheldenfabriek Marvel zochten Thor en Doctor Strange vergeefs naar hun mojo in de oneindige realiteiten van het multiversum. De dino’s van Jurassic World hapten tandeloos om zich heen in Dominion, terwijl bij Avatar drie uur lang ontvoerde kinderen en pacifistische walvissen redden best gingen vervelen. Dat krasse knar Tom Cruise dit jaar de kar moest trekken in zijn straaljager – heerlijk retro in deze tijd van drones en raketten – zegt eigenlijk wel alles.

Is er een uitweg voor de blockbuster? DC Comics koos veelbelovend voor aards en gritty in zijn nieuwe Batmanfilm. Everything Everywhere All At Once – voor deze filmredactie de beste film van het jaar – toonde een weg vooruit door het multiversum: dynamisch, complex, krankjorum en bomvol citaten.

De kwaliteitsfilm voelde de echte pijn. Er waren uitstekende films, die zijn er altijd. Maar bij de grote filmfestivals – Cannes, Venetië – was het gat zichtbaar dat de pandemie in de filmproductie heeft geschoten: veel kleine films met weinig acteurs en decors. Zo’n kamerspel kan overigens prima uitpakken: denk aan Emma Thompson die zich blootgaf in Good Luck to You, Leo Grande. Een groter probleem waren Netflix en zijn vele rivalen, die tot afgelopen lente in het kader van de ‘streamingoorlog’ vele, vele miljarden staken in films en series: alles om abonnees te trekken en marktaandeel te veroveren. Ook dat werkte een nogal dun aanbod in de filmtheaters in de hand.

U bent het probleem

Maar het grootste probleem was u, beste lezer. U weigerde naar de bioscoop terug te keren. Terwijl het jeugdig bezoek aan popcornfilms zich in 2022 redelijk herstelde, waren de filmtheaters in de herfst nog lang niet op prepandemisch niveau: grosso modo was het bezoek een derde minder dan in 2019. Dat probleem is niet Nederlands: The New York Times droeg onlangs de Oscarfilm ten grave. Begin dit jaar flopten middelgrote kwaliteitsfilms – 10 tot 30 miljoen dollar – als Licorice Pizza en Nightmare Alley al jammerlijk. Studio’s die daar geld in staken hoopten dat de wat oudere, gecultiveerde kijker in de herfst naar het grote scherm zou terugkeren. Die hoop bleek ijdel: potentiële toptitels als Spielbergs The Fabelmans, Tár en Weinsteinfilm She Said trokken recentelijk lege zalen.

Allemaal omdat u liever op uw zitbank Netflix cum suis keek. Die hadden ook wel wat te bieden, ook qua kwaliteit – The Wonder, Blonde – en spektakel – Athena, straks Knives Out 2: The Glass Onion.

Dat kan gevolgen hebben. Traditionele geldschieters kiezen vermoedelijk daarom even voor óf heel duur, óf heel goedkoop. Tegelijk spelen Netflix en de zijnen niet langer suikeroompje: toen Netflix in maart niet langer bleek te groeien, werd collectief besloten dat winstmaken nu de prioriteit heeft. Ergo: de riante budgetten voor riskante en prestigieuze ‘content’ droogt ook daar op.

Donkere wolken pakken zich samen. Een perfecte storm dreigt voor de film. Gelukkig 2023!



Lees ook: De beste films en series van 2022 volgens NRC-recensenten



Lees ook: De beste 25 films van 2022 volgens NRC