In een gezamenlijke verklaring hebben 145 maatschappelijke organisaties in Duitsland de christendemocratische partij CDU maandag opgeroepen tot een zogeheten ‘Brandmauer‘ tegen de radicaal-rechtse AfD. Ook vragen de organisaties CDU-leider Friedrich Merz „garant te staan voor mensenrechten”. Maandag houdt de CDU een partijcongres.
„De bescherming van vluchtelingen en mensenrechten zijn deel van onze democratie”, luidt de oproep. De organisaties vragen de CDU „in te staan voor rechtsstatelijkheid, democratie en mensenrechten en op te komen voor de rechten van minderheden”. De verklaring is ondertekend door organisaties die zich inzetten voor onder meer homo-, kinder- en vrouwenrechten. Ook de Duitse takken van Amnesty International en Oxfam hebben de brief ondertekend.
De CDU is onder vuur komen te liggen nadat de partij vorige week een motie voor strengere asielmaatregelen door de Bondsdag loodste met steun van de AfD. Daarmee lijkt de partij te breken met de zogeheten Brandmauer, een afspraak in het Duitse parlement om geen meerderheden te creëren met steun van de rechts-radicale partij. Dat leidde de voorbije dagen tot grootschalige nieuwe protesten tegen samenwerking met de AfD.
Twee dagen na het aannemen van de omstreden motie, verwierp de Bondsdag een wetsvoorstel om de „toestroom van buitenlanders” naar Duitsland te beperken. Merz, de Spitzenkandidat namens de CDU, heeft zondag duidelijk gemaakt samenwerking met de AfD uit te sluiten. „Ik heb echt heel duidelijk en nadrukkelijk meerdere keren gezegd: er zal geen samenwerking van onze kant zijn met de AfD”, zei Merz. CDU zou volgens de huidige peilingen de grootste partij worden bij de verkiezingen.
Lees ook
CDU-leider Merz slaat een bres in de muur rond AfD, en zet de Duitse politiek op z’n kop
Het is hoogst uitzonderlijk: een veiling in New York met uitsluitend werk van één Nederlandse kunstenaar. Christie’s doet het. Het van oorsprong Britse veilinghuis organiseert van 8 tot 22 juli een online veiling met zestig prenten en tekeningen van M.C. Escher (1898-1972), de Friese graficus bekend om zijn gedetailleerde verbeeldingen van oneindigheid en onmogelijke ruimtelijke constructies.
Het gaat om de verzameling van Robert Owen Lehman Jr., een 88-jarige Amerikaanse filmmaker die in de jaren zeventig twee Oscars won met natuurdocumentaires. De cineast verzamelde bijna een halve eeuw lang zeldzame bladen grafiek van Escher en ook vele tekeningen en voorstudies.
Het eerste veilinglot toont een bebaarde, ernstig kijkende Escher, een met potlood getekend zelfportret uit circa 1929. Uit dezelfde periode dateert een serie landschapstekeningen uit Italië, de meeste zijn voorstudies voor litho’s. Lehman verzamelde ook vier voorstudies voor de bekende prent waarop mieren lopen over een zogeheten Möbiusband, een wiskundige constructie.
Bijzondere veiling
Judith Kadee, conservator bij Escher in Het Paleis, het in 2002 geopende Eschermuseum in het voormalige Paleis Lange Voorhout in Den Haag (vorig jaar 150.000 bezoekers), spreekt van een bijzondere veiling. „Zelden zie je zo veel tekeningen en voorstudies van prenten aangeboden worden.”
De voorstudies, die soms sterk afwijken van de uiteindelijke prenten, geven volgens Kadee inzicht in Eschers werkwijze. Ze wijst op een voorstudie voor Belvédère (1958), de bekende prent van een architectonisch onmogelijke constructie voor een uitkijkpunt. „De studie is veel ruiger dan de prent. Escher heeft daarna nog veel aan het gebouw getweakt. Stapsgewijs, met soms wel tien tot twintig voorstudies, kwam hij tot zijn gepolijste eindresultaten.”
‘Andere wereld’, houtdruk en houtgravure uit 1947. Richtprijs: 25.000-35.000 dollar. Beeld Christie’s
Uit de veilingcatalogus blijkt dat Lehman klant was van Michael Sachs, een Amerikaanse verzamelaar én handelaar die in 1980 honderden tekeningen en prenten kocht van de erven-Escher. Deze werken waren tot dat moment in bruikleen bij het Gemeentemuseum, nu het Kunstmuseum Den Haag. In 1980 werd de nalatenschap van de kunstenaar opgesplitst. Het museum had de eerste keus, nu de basis voor Escher in Het Paleis, Sachs kocht de rest. Kadee: „Escher was toen minder beroemd dan nu. Sachs is op het juiste moment ingestapt en heeft destijds in bulk een enorme Escher-collectie verworven.”
Het verbaast de conservator niet dat Christie’s deze veiling en de bijbehorende kijkdagen in New York organiseert. Ze wijst ook op de impact van de enorme Escher-tentoonstelling van de Michael Sachs-collectie, in 2022 in The Museum of Fine Arts in Houston. Amerikanen zijn ontvankelijk voor Eschers grenzeloze fantasie, zegt Kadee. „Hij is in de VS larger than life, veel groter nog dan hier.” Zoals gebruikelijk bij veilingen laat Kadee zich vooraf niet uit over eventuele interesse van haar museum in de werken.
In wetenschapskringen en in de computergrafiekwereld staat Escher met zijn wiskundige uitgangspunten te boek als een pionier. De laatste jaren stegen de veilingopbrengsten voor zijn werk enorm. Het Zeeuws Veilinghuis bood recent zo’n honderd prenten aan. Met regelmatig spectaculaire resultaten. Een ongesigneerd exemplaar van de litho Tekenende handen (1948) werd anderhalf jaar geleden afgehamerd op 200.000 euro, vier keer de hoogste richtprijs.
Werk van liefde
Robert Lehman is niet beschikbaar voor een vraaggesprek. In een persbericht van het veilinghuis noemt de hoogbejaarde Amerikaan zijn verzameling „een werk van liefde”, dat hij nu met plezier doorgeeft aan andere verzamelaars. Ook bedankt hij Escher: „Ik zal de Nederlandse homo universalis eeuwig dankbaar zijn voor de vreugde en fascinatie die hij mij en mijn familie door de jaren heen heeft gebracht.”
De opbrengst van de verkoop gaat naar een door Lehman opgerichte stichting voor klassieke muziek. Een beredeneerde keuze, zegt de verzamelaar. „Aangezien Escher net zo gepassioneerd was door muziek als ik, vertrouw ik erop dat hij hiermee zou instemmen.”
Online veiling: M.C. Escher: The Art of Infinity. Van 8 t/m 22 juli bij Christie’s in New York. Catalogus: christies.com
‘Pentedattilo, Calabrië’, tekening uit 1930. Richtprijs: 30.000-50.000 dollar. Beeld Christie’s
Het gebrek aan schoon drinkwater in Gaza heeft een kritiek punt bereikt, stelt UNICEF vrijdag. „Als er niet onmiddellijk brandstof Gaza binnenkomt, zullen kinderen sterven van de dorst”, schrijft de VN-kinderrechtenorganisatie in een verklaring. Doordat Israël „al meer dan zeventien weken” geen brandstof toelaat, kunnen waterpompen niet draaien en kan water niet gezuiverd worden.
Omdat Gaza „vrijwel volledig” is afgesloten van elektriciteit, draaien ontziltingsinstallaties en grondwaterpompen in Gaza op diesel. Maar de dieselvoorraden zijn bijna helemaal op. „In veel gebieden is de levering van schoon drinkwater volledig stilgevallen. De wereld kijkt toe terwijl Gaza letterlijk droogvalt,” zegt Suzanne Laszlo, directeur van UNICEF Nederland. „Kinderen sterven hier straks niet alleen door het geweld, maar doordat er geen water meer is.”
„De beperkte hoeveelheid brandstof die nog beschikbaar is, moet worden verdeeld tussen ziekenhuizen, drinkwatervoorzieningen en afvalverwerking”, zegt Laszlo. „Er is niet genoeg om aan de meest basale behoeften te voldoen.” Terwijl ziekenhuizen afdelingen moeten sluiten, neemt het aantal infectieziekten onder meer door vervuild water snel toe, stelt Unicef. „Acute watergerelateerde aandoeningen, zoals diarree, maken inmiddels bijna veertig procent uit van alle gemelde ziektegevallen. Vooral jonge kinderen worden hierdoor getroffen.”
UNICEF stelt samen met partnerorganisaties te „beschikken over de volledige logistieke infrastructuur om brandstofdistributie binnen 48 uur op gang te brengen”, maar Israël staat die hulpleveringen niet toe. UNICEF roept de Israëlische autoriteiten op de toegang voor humanitaire brandstofleveringen per direct mogelijk te maken.
Maatschappelijke organisaties reageren ontstemd op het aannemen van twee asielwetten door de Tweede Kamer donderdag. Met het wetsvoorstel tweestatusstelsel en de asielnoodmaatregelenwet werd, inclusief het PVV-amendement dat illegaliteit én hulp aan illegalen strafbaar stelt, na een chaotisch proces laat door een Kamermeerderheid ingestemd.
Hoewel de wetten nog langs de Eerste Kamer moeten, maakt het Rode Kruis zich „ernstig zorgen over het signaal dat hiervan uitgaat en de gevolgen voor mensen zonder verblijfspapieren”, meldt een woordvoerder aan persbureau ANP. „Het brengt mensenrechten in gevaar en werkt polarisatie in de hand.” De hulporganisatie denkt dat mensen minder snel hulp zullen zoeken als ze slachtoffer zijn van misstanden. „Dat vergroot hun kwetsbaarheid en kan leiden tot nog onveiligere situaties.”
„Mensen die solidariteit tonen en anderen helpen, mogen daar nooit voor worden gestraft, of bang zijn te worden gestraft”, stelt de hulporganisatie verder.
Ook Save the Children en de Werkgroep Kind in azc zijn „geschokt”. Ze noemen de wetten tegenover ANP „onmenselijk”. „Hulpverleners riskeren een strafblad als ze kinderen in nood helpen”, zegt Pim Kraan, directeur van Save the Children.
Het Amsterdams Solidariteits Komitee Vluchtelingen (ASKV) stelt in een verklaring dat „solidariteit en medemenselijkheid vannacht de kop in [zijn] gedrukt”. Directeur-bestuurder Erik Rouw: „Kunnen mijn collega’s straks in de gevangenis belanden als ze onderdak bieden aan iemand? We zijn een weg ingeslagen die niet denkt in oplossingen, maar weer een kwetsbare groep mensen als zondebok aanwijst en mensenrechten schendt.”
‘Zieke mensen verdwijnen uit beeld’
De medische ngo Dokters van de Wereld vindt het „onvoorstelbaar dat dit in Nederland gebeurt” en is bang dat zieke mensen uit beeld verdwijnen. Dat schrijft Jasper Kuipers, directeur van de Nederlandse afdeling in een verklaring. „Kinderen verdwijnen van de radar omdat hun ouders ze niet langer naar school durven te sturen. […] En mensen durven nóg minder om medische hulp te vragen dan nu al het geval is. Met alle gevolgen van dien, want ziek zijn stopt nu eenmaal niet bij het wel of niet hebben van een paspoort.”
Actiegroep MiGreat neemt het met name NSC kwalijk op het laatste moment tóch met de wetten te hebben ingestemd. Juist de partij van bestaanszekerheid gooit daarmee de bestaanszekerheid van ongedocumenteerden „in de prullenbak”, zegt directeur Roos Ykema tegen ANP.
‘Nog langer’ in de opvang
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is vooral bang dat de wetten ertoe leiden dat mensen „nog langer” in de opvang moeten verblijven door langere juridische procedures, zegt een woordvoerder tegen ANP. Het opvangorgaan moet al steeds meer dure tijdelijke noodopvanglocaties gebruiken.
Daar komt nog eens bij dat de Kamer donderdag een amendement aannam waarmee de voorrang voor statushouders bij de toekenning van sociale huurwoningen wordt ingetrokken. Dat amendement zal er volgens het COA voor zorgen dat statushouders nog langzamer zullen doorstromen dan nu al het geval is en dus langer plekken in de asielopvang bezet houden.
Lees ook
Alternatieve locaties voor asielzoekers zijn vaak ongeschikt en ook nog eens onnodig duur, zegt COA