Is er een rode lijn voor Israël in Rafah? Beeld van onthoofd kind gaat velen te ver

Posted on May 28, 2024 by admin

Te midden van brandende tenten en verkoolde lijken, het geluid van een autoalarm en schreeuwende mensen kijkt een man verwilderd om zich heen. In zijn handen het lichaam van wat lijkt op een peuter, de ledematen hangen er slap naast, het heeft geen hoofd. Hij tilt het lichaam in de lucht, draait om zich heen, schreeuwt.

Deze zestien seconden durende video ging direct viraal nadat Israël in de nacht van zondag op maandag het vluchtelingenkamp Tel al-Sultan, even ten noorden van de stad Rafah, had gebombardeerd. Minstens 45 mensen zijn hierbij gedood. Al snel volgden nog tientallen video’s die de gevolgen van het bombardement in alle hevigheid lieten zien.

NRC heeft geverifieerd dat de videobeelden daadwerkelijk uit het kamp komen door ze te vergelijken met eerdere beelden van persfotografen of hulporganisaties die van dezelfde plek afkomstig zijn.

Het Israëlische bombardement op het kamp was niet de dodelijkste gebeurtenis van de Gaza-oorlog. Toch leidde het tot wereldwijde verontwaardiging; ook felle aanhangers van het Israëlische recht op zelfverdediging na de terreuraanval van Hamas, op 7 oktober vorig jaar, vonden dít bombardement te ver gaan.

Schrijnend beeld

Vaak wordt de ontzetting over een gebeurtenis mede bepaald door heftige beelden die er al dan niet van beschikbaar zijn. Denk aan het beeld van het tweejarige Syrische jongetje Alan Kurdi, dat in 2015 levenloos op een Turks strand lag: er overleden wel meer kinderen op hun tocht naar Europa, maar dat ene schrijnende beeld maakte van Alan het symbool van de vluchtelingencrisis. Van dode kinderen is het moeilijk wegkijken – zo ook nu.

Wat ook meespeelde in de verontwaardiging, is dat de dodelijke luchtaanval twee dagen volgde nadat het Internationaal Gerechtshof, in Den Haag, Israël bindend had opgedragen om het offensief in Rafah „onmiddellijk” te stoppen. Verschillende landen, zoals de Verenigde Staten en ook Nederland, hadden eerder al gesuggereerd dat een offensief bij Rafah voor hen een rode lijn is – al helemaal als er veel burgerdoden bij zouden vallen. Het bombardement maakte bij uitstek duidelijk dat Israël zich er niks van aantrekt.

Ontheemde Palestijnen nemen dinsdag ten westen van Rafah de schade op aan hun tenten, die zijn verwoest bij een Israëlisch bombardement.

Humanitair gebied

Sinds het begin van de oorlog zochten ruim een miljoen mensen hun toevlucht in Rafah. Dit gebeurde op dringend advies van Israël, dat van noord naar zuid de controle over de Gazastrook overnam met invasies en bombardementen. Velen trokken na de Israëlische grondinvasie, die deze maand begon, weer weg.

De overgebleven ontheemden schuilen er in tenten. Er is een groot gebrek aan water, voedsel en medicijnen. Volgens de Palestijnse Rode Halve Maan was het kamp dat Israël bombardeerde aangewezen als ‘humanitair gebied’ en hadden de ontheemden in dit specifieke gebied geen evacuatiebevel gekregen.

Veel mensen overleden doordat de tenten waar ze in sliepen in rap tempo in brand vlogen. In een video is te zien hoe een verkoold, smeulend lichaam uit een brand wordt getrokken. Drie mannen pakken het lichaam met handdoeken vast en tillen het op een zeil, om het vervolgens weg te slepen.

Wereldwijd wordt woedend gereageerd op de beelden. In Israël trok de aanval meer aandacht dan gebruikelijk in de Hebreeuwstalige media, die niet elk bombardement uitgebreid verslaan. De hoogste militaire aanklager Yifat Tomer-Yerushalmi noemde het incident „zeer ernstig”.

Lees ook
Hoe Israëlische soldaten met hun selfies de tegenstander niet meer als mens zien

Maar sommige Israëlische rechtse journalisten en rapper Yoav Eliasi prezen de aanval. En in enkele pro-Israëlische Telegramkanalen wordt het leed juist gevierd. In het kanaal genaamd ‘terroristen vanuit een andere hoek’ wordt een screenshot gedeeld van de man die zijn onthoofde kind vasthoudt. In een reclame-achtige opmaak staat daarboven de tekst: „verse kip, één sjekel per kilo”. In een ander kanaal, ‘The Big Bad Shadow’, worden de verbrande lichamen vergeleken met kebab.

Tekort aan brandstof

Palestijnen die bij het bombardement gewond raakten hadden weinig plekken om naartoe te gaan. De twee belangrijkste ziekenhuizen in Rafah zijn geëvacueerd. Een van de weinige opties voor slachtoffers was het Al-Aqsa-ziekenhuis, in Midden-Gaza. Maar dat ziekenhuis kampt met een flink tekort aan brandstof, waardoor artsen nauwelijks hun werk kunnen doen.

Palestijnen bekijken maandag de verwoesting na een Israëlische luchtaanval op een lokatie waar ontheemden verblijven in Rafah.

Volgens het Israëlische leger was de luchtaanval op het kamp noodzakelijk, omdat daar twee hoge Hamas-commandanten zouden schuilen. Israël zei maandag dat de aanval „in overeenstemming met het internationaal recht” was, maar niet veel later noemde premier Benjamin Netanyahu het hoge aantal burgerdoden een „tragische fout”.

Dinsdagmiddag verklaarde het Israëlische leger dat uit een eerste onderzoek naar de aanval is gebleken dat de brand werd veroorzaakt door een secundaire explosie. Het leger zou twee bommen van zeventien kilo hebben afgevuurd, die gericht waren op twee hooggeplaatste Hamas-militanten. Dit was volgens Israël niet voldoende om op eigen kracht een brand te ontsteken.

Het Israëlische leger onderzoekt de mogelijkheid dat er wapens in het gebied waren opgeslagen. De brand zou ook brandstof, kookgasflessen of andere materialen kunnen hebben aangestoken in het dichtbevolkte kamp.

Centraal knooppunt

Intussen is het Israëlische leger verder gegaan met de inname van Rafah. Dinsdag meldden ooggetuigen en lokale journalisten dat op afstand bestuurde en onbemande Israëlische tanks onder begeleiding van hevig artillerievuur de controle hebben overgenomen over het centrale Al-Awda-verkeersknooppunt, waar banken, bedrijven en winkels gevestigd zijn. Het knooppunt ligt op een halve kilometer van de grens met Egypte. Een ooggetuige zegt tegen de BBC dat Israëlische soldaten zichzelf boven op een gebouw met uitzicht op het plein positioneerden en schoten op alles wat bewoog.

Bij nieuwe aanvallen op het vluchtelingenkamp Tel al-Sultan heeft Israël in de nacht van maandag op dinsdag zestien Palestijnen gedood. „Het was een nacht vol horror”, zegt Abdel-Rahman Abu Ismail, een Palestijn uit Gaza-Stad die sinds december onderdak heeft gevonden in Tel al-Sultan, tegen persbureau AP. Hij zegt dat hij „constante geluiden” hoorde van explosies, waarbij straaljagers en drones over het gebied vlogen. Dit deed hem denken aan de Israëlische invasie van zijn wijk Shijaiyah in Gaza-Stad, die Israël hevig bombardeerde voordat het eind 2023 grondtroepen stuurde.

Lees ook
Na het bombardement op Rafah is ook voor vrienden van Israël de maat vol: ‘Zo kan het niet blijven doorgaan’

Veel gezinnen zijn gedwongen om hun huizen en schuilplaatsen te ontvluchten. De meesten van hen zijn op weg naar het drukke Al-Mawasi-gebied, waar gigantische tentenkampen zijn opgezet langs de kust, of naar Khan Younis, een zuidelijke stad die tijdens maandenlange gevechten zware schade opliep. Maar ook Al-Mawasi wordt gebombardeerd: dinsdag doodde Israël daar met een luchtaanval 21 Palestijnen.

Noodhulpcoördinator Martin Griffiths van de Verenigde Naties zei dinsdag opnieuw dat geen enkele plaats veilig is in Gaza. „Geen schuilplaatsen. Geen ziekenhuizen. Niet de zogenaamde humanitaire zones. De aanval ‘een vergissing’ noemen is een boodschap die niets betekent voor de doden, de rouwenden en degenen die levens proberen te redden.”

Oranje na ruime zege op Hongaren naar kwartfinales Nations League

admin
November 16, 2024
0

Het Nederlands elftal heeft zich verzekerd van een plek bij de laatste acht landen van de Nations League. De ploeg van bondscoach Ronald Koeman rekende in de Johan Cruijff ArenA af met directe concurrent Hongarije (4-0) en kan daardoor de tweede plaats achter het al geplaatste Duitsland niet meer ontgaan. De kwartfinales van de Nations League zijn in maart.

Met de zege revancheerde Oranje zich ten dele van de vorige interlandperiode, met een gelijkspel bij Hongarije (1-1) en een kansloze nederlaag (ook al werd het maar 1-0) bij Duitsland. Ook na het thuisduel met Hongarije valt er nog genoeg te verbeteren. Nederland gaf, met name in het eerste deel van de wedstrijd, veel ruimte en kansen weg.

Koeman begroette Frenkie de Jong na een afwezigheid van ruim een jaar terug in zijn basiselftal. Samen met Ryan Gravenberch en Tijjani Reijnders vormde de speler van FC Barcelona het middenveld. De bondscoach voerde daarnaast twee opmerkelijke wijzigingen door. Niet Brian Brobbey of Joshua Zirkzee startte in de spits, maar Wout Weghorst. Jan Paul van Hecke kreeg om zijn opbouwende kwaliteiten naast aanvoerder Virgil van Dijk de voorkeur boven Stefan de Vrij in het centrum van de verdediging.

Uitgerekend Van Hecke stond in de derde minuut met balverlies bijna aan de basis van een vroege achterstand. András Schäfer kopte maar net over. Een aantal minuten later onderbrak de scheidsrechter het duel, omdat de Hongaarse assistent-trainer Ádám Szalai onwel werd. Na verlening van eerste hulp bleek hij even later „stabiel en bij bewustzijn” en ging Szalai voor verder onderzoek naar het ziekenhuis.

Twee strafschoppen

Oranje opende direct na de hervatting de score uit een strafschop van Weghorst, na hands van Tamás Nikitscher (1-0). Kort voor rust kreeg Nederland opnieuw een penalty, nu voor een lichte overtreding op Donyell Malen. Cody Gakpo nam de strafschop dit keer en schoot hard raak: 2-0.

Na rust kwam Hongarije er nog een paar keer uit, maar verder was het vooral de ploeg van Koeman die op jacht ging naar meer doelpunten. Denzel Dumfries schoot met een diagonaal schot in de 64e minuut fraai raak (3-0). Koeman wisselde De Jong halverwege de tweede helft voor Teun Koopmeiners, die daarmee ook na lange afwezigheid zijn rentree maakte bij Oranje. Koopmeiners scoorde al snel (4-0). Ook PSV’er Noa Lang keerde als invaller weer terug als international.

Nieuwe mpox-variant nu ook in VS opgedoken

admin
November 16, 2024
0

In de Verenigde Staten is de nieuwe variant van mpox opgedoken. Dat meldt de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC zaterdag. Het gaat om de zogenoemde clade 1b-variant van mpox, die al maanden rondgaat in Congo, Burundi, Kenia, Rwanda en Oeganda. De VS zijn het zesde land buiten Afrika waar de nieuwe variant van mpox, eerder bekend als apenpokkenvirus, is vastgesteld.

Het gaat om een persoon in Californië die onlangs vanuit Oost-Afrika naar de VS was gereisd en milde klachten had. Hij of zij werd direct na terugkeer in de VS behandeld en zit sindsdien thuis in quarantaine. Volgens de gezondheidsdienst blijft het risico van het virus „voor het publiek laag”.

Van mpox bestaan twee varianten. Groep 1 komt oorspronkelijk uit Congo, groep 2 uit West-Afrika. Van deze laatste variant worden mensen over het algemeen minder ziek.

Deze zomer riep de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de internationale noodtoestand uit vanwege het nieuwe mpox-type, dat met name de bevolking van Congo hard treft. Zeker duizend inwoners zijn inmiddels al aan het virus gestorven. Er zijn daar tot nu toe dertigduizend besmettingen geregistreerd. De WHO vroeg andere landen vaccins te doneren. Voor de campagne zijn naar verwachting zo’n tien miljoen vaccins nodig.

Vaccinatie

Begin oktober kwam de vaccinatiecampagne in Congo op gang. Volgens sommige gezondheidsfunctionarissen stabiliseert het aantal mpox-gevallen in het Afrikaanse land, een mogelijk teken dat de epidemie aan het afnemen is.

Volgens de WHO werden in Congo de afgelopen weken wekelijks ongeveer 200 tot 300 besmettingen gemeld. In juli waren dat er nog bijna 400 per week. Maar volgens de WHO wordt slechts 40 tot 50 procent van de vermoedelijke infecties officieel vastgesteld en blijft het virus zich verspreiden in delen van het land.

De Afrikaanse gezondheidsdienst schat dat Congo minstens 3 miljoen mpox-vaccins nodig heeft om het virus te stoppen, en dat er nog eens 7 miljoen nodig zijn voor de rest van Afrika. Tot nu toe hebben de WHO en andere landen 900.000 vaccins toegewezen aan negen Afrikaanse landen die getroffen zijn door het virus. Ze verwachten dat er tegen het einde van dit jaar 6 miljoen vaccins beschikbaar zullen zijn.

Debat

In de Tweede Kamer ontstond eerder dit jaar debat over het al dan niet leveren van mpox-vaccins. Minister Fleur Agema (Zorg, PVV) wilde dat Nederland zelf een „veilige voorraad” van 100.000 vaccins had voor als Nederland met een mpox-uitbraak te maken krijgt.

De Kamer wilde, net als het RIVM en de eigen ambtenaren van het ministerie van VWS, dat Agema 13.200 van de 100.000 vaccins aan Afrika zou geven. Acht Kamerfracties – inclusief coalitiepartij NSC – dienden een motie in om 13.200 vaccins per direct in te zetten in de getroffen gebieden in Afrika”. De motie werd door een meerderheid van de Kamer aangenomen.

Niet sussen, maar juist een flinke schep erbovenop: het kabinet-Schoof kiest voor polarisatie

admin
November 16, 2024
0

Maar liefst vijftien keer herhaalde premier Dick Schoof op vrijdagavond laat de zorgvuldig gekozen formulering dat er „in de fracties en in het kabinet geen sprake was of is van racisme”. Zojuist was staatssecretaris van Toeslagen, Nora Achahbar (NSC), vertrokken uit het kabinet. Zij had aanstoot genomen aan de manier waarop binnen het kabinet gepraat wordt over mensen met een migratieachtergrond. Er was, vertellen bronnen, in racistische termen over Marokkaanse of islamitische Nederlanders gepraat.

Voor Nora Achahbar, het enige kabinetslid van Marokkaanse komaf, waren de gebruikte termen reden om op te stappen. Met haar viel het kabinet bijna ook. NSC’ers verklaarden zich solidair met haar. Andere kabinetsleden eisten juist dat het verwijt van racisme „van tafel” moest. Uiteindelijk slikte NSC haar bezwaren in en suste Schoof de gemoederen bij de andere fracties door iedereen vrij te pleiten van racisme.

In de brief die Achahbar kort na haar aftreden op haar – inmiddels verwijderde – Instagram-pagina plaatste, ging het niet over racisme. Die brief ging over „de polariserende omgangsvormen van de afgelopen weken”. Schoof maakte dit verwijt meteen klein: hij zei dat Achahbar het had over polarisatie in de samenleving en in de Tweede Kamer. Dus niet in het kabinet. Maar bronnen rondom Achahbar bevestigen dat ze dat wel degelijk bedoelde.

‘Vijandgedreven politiek’

En daarmee raakt Achahbar de kern van de zaak. Het kabinet-Schoof wijkt af van voorgaande kabinetten, door, zoals bijzonder hoogleraar polarisatie en veerkracht Hans Boutellier (Vrije Universiteit) het noemt, aan „vijandgedreven politiek” te doen. Dat betekent, zegt hij, „dat een bepaalde groep als vijand wordt beschouwd, en onderdeel wordt gemaakt van het politieke debat. Donald Trump bedrijft deze politiek, en de PVV van nature ook, met de islam of met Marokkaanse Nederlanders als doelwit. En zodra je een groep als vijand hebt aangewezen, is de volgende vraag: hoe gaan we die vijand bestrijden? De ‘minder minder’-uitspraak van Wilders was een klassiek voorbeeld hiervan.”

Polarisatie, volgens Boutellier „gemobiliseerde vijandschap”, bestaat al geruime tijd in de samenleving. Groepen burgers beschouwen andere groepen als hun vijand. Maar nu de radicaal-rechtse PVV de grootste regeringspartij is geworden, is er volgens Boutellier een nieuwe situatie ontstaan. „De polarisatie komt niet alleen van groepen onderling, maar het openbaar bestuur doet er zelf aan mee. Ofwel: de polarisatie is niet langer horizontaal, maar verticaal: het openbaar bestuur keert zich tégen groepen burgers.”

De eerste tekenen van deze ‘verticale polarisatie’ zag Hans Boutellier in de coronacrisis. Groepen burgers richtten zich niet op elkaar, maar dachten dat de overheid tegen de bevolking aan het samenspannen was. „Er ontstond een beweging van, zoals de AIVD dat noemt, anti-institutioneel extremisme. Dit lijkt wel op de omgekeerde beweging: politiek en bestuur keren zich tegen burgers, gooien olie op het vuur. Dat is problematisch voor een samenleving die toch al onder grote spanning staat.”

Hier waren de afgelopen dagen veel voorbeelden van te zien. Staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie en Integratie, VVD) zei dat islamitische jongeren „voor een groot deel onze Nederlandse normen en waarden niet onderschrijven”. Schoof zei vorige week maandag dat „een specifieke groep jongeren met een migratieachtergrond” zich schuldig had gemaakt aan het geweld in Amsterdam, zonder dat die feiten al bekend waren, en verbond daar de conclusie aan dat Nederland „een integratieprobleem” heeft. VVD-leider Dilan Yesilgöz noemde in een ‘longread’ over de rellen „de mislukte integratie” een „bron van alles wat gaande is”. Dit gebeurde allemaal voordat kringen in en rondom het kabinet vertelden dat er dáár, achter de dichte deuren van het Catshuis, nog veel heviger woorden vallen. Woorden als „kutmarokkanen”, en „antisemitisme zit diep in het dna van moslims”. Schoof wilde die uitspraken niet bevestigen of ontkennen.

Volgens Hans Boutellier is het niet nieuw dat groepen in de samenleving meer tegenover elkaar staan, bijvoorbeeld door de oorlog in Gaza. „Wat wél nieuw is, is dat het openbaar bestuur er een flinke schep bovenop doet. En dat heeft weer effect op de samenleving. Zodra vijandgedreven politiek legitimiteit krijgt, is het ook minder problematisch de ander als vijand te benoemen. De overheid staat voor het algemeen belang en moet er voor iedereen zijn, en zou daarom die vijandigheid onder controle moeten houden en dempen.”

Veiligheid en sociale cohesie

Politici kunnen ver gaan in hun uitspraken, voor bestuurders ligt dat anders, zegt hoogleraar politiek pluralisme Sarah de Lange (Universiteit van Amsterdam). „Bestuurders hebben in de eerste plaats de taak de veiligheid en sociale cohesie te bewaren. Dat gaat alleen door te de-escaleren, niet door verder de tegenstellingen aan te wakkeren.”

Als bestuurders voor het laatste kiezen, zegt De Lange, „heeft dat direct een negatieve invloed op burgers”. „Politici onderschatten hun invloed. Ze zeggen vaak dat ze uitdrukken wat burgers voelen, maar het werkt vaak andersom: zij hebben een leidende, agenderende rol in het vormen van de publieke opinie.”

Het is volgens Sarah de Lange „niet heel verrassend dat het kabinet-Schoof actief polariseert”. „Dat hoort bij radicaal-rechts. Ik vind het wel verrassend dat het zo wijdverbreid is geraakt in bestuurlijk Nederland, zowel nationaal als lokaal. Na de rellen werden ook in Amsterdam stevige uitspraken gedaan voordat alle feiten bekend zijn. Pas daarna, in de gemeenteraadsvergadering van dinsdag, is een veel verzoenender toon aangeslagen.”

Ook de vorige premier, Mark Rutte, hanteerde soms buitengewoon polariserende termen. Hij zei ‘pleur op’ over Turkse Nederlanders die Nederlandse normen en waarden niet zouden onderschrijven. Maar dat gebeurde incidenteler, terwijl het volgens de wetenschappers nu voortdurend gebeurt. Zij zien daarom een groot contrast tussen de retoriek en het beleid van het kabinet-Schoof en voorgaande kabinetten. Ook de manier waarop bestuurders omgingen met heftige polariserende gebeurtenissen was anders. Denk aan de sussende, dempende manier waarop bestuurders reageerden op de moord op Theo van Gogh, in 2004, of de vluchtelingencrisis van 2015.

Rellen in Geldermalsen

Een goed voorbeeld daarvan is de toenmalige gemeente Geldermalsen (circa 25.000 inwoners). Eind 2015, midden in de vluchtelingencrisis, werd deze gemeente in de Betuwe landelijk nieuws. De gemeente wilde een asielzoekerscentrum voor 1.500 mensen openen. Bij het gemeentehuis braken vlak voor de beslissende raadsvergadering hevige rellen uit. Hekken, die bedoeld waren om de honderden woedende tegenstanders van het azc tegen te houden, vlogen door de lucht. Agenten werden bekogeld met zwaar vuurwerk of fysiek belaagd, lawinepijlen en flessen vlogen door de lucht. De politie loste waarschuwingsschoten. Opeens voelde Geldermalsen wat ‘polarisatie’ in de praktijk kan betekenen.

De hevige uitbarsting van rellen was voor de gemeenschap „een traumatische gebeurtenis”, vertelt de toenmalige burgemeester Miranda de Vries (PvdA), tegenwoordig zorgbestuurder. Het stelde haar bovendien voor een politiek dilemma: ze moest krachtig optreden, maar wilde voorkomen dat burgers nog dieper verdeeld raakten. Na de rellen, toen de landelijke pers de Betuwe verlaten had en Geert Wilders (PVV) er niet meer over twitterde, begonnen politiek en bestuur in Geldermalsen een proces van ‘heling’, zoals ze dat noemt. „We moesten als gemeentebestuur beter luisteren naar burgers, en ze een kans geven hun emoties te uiten. Dat zou niet makkelijk worden, wisten we, want er was veel woede over ons, de lokale politiek.”

De gemeente plaatste een oproep in de lokale krant: burgers mochten in groepjes van zo’n zes mensen praten. Over de rellen, over politiek, over hun emoties – dit onder leiding van een neutrale gespreksleider. Ook die werden via een oproep geworven in de lokale gemeenschap. Eén raadslid, wethouder of de burgemeester zelf moest erbij zitten, zonder iets te zeggen. Miranda de Vries: „Dat was soms best moeilijk, je hoort echt niet alleen maar leuke dingen over jezelf. Maar de gesprekken werkten heel goed. De spanningen verminderden.”