Marjolein Faber goochelde met woorden. Via NPO Politiek en Nieuws was maandagavond de hoorzitting van de kandidaat-minister van Asiel en Migratie te volgen, die na een kwartier al tot een NOS-pushbericht leidde: ‘Beoogd PVV-minister Faber neemt in hoorzitting ‘volledig afstand’ van term omvolking’.
Wie het doorzettingsvermogen had om de hele zitting af te kijken, kon echter met de minuut meer gaan twijfelen of Faber ook afstand deed van de betekenis achter het omstreden woord, of dat ze simpelweg een nieuwe formulering had gevonden voor hetzelfde idee (namelijk „zeer zorgelijke demografische ontwikkelingen”). Dat uitvogelen was niet eenvoudig: Faber hanteerde een stijl die James Joyce had kunnen doen watertanden. Elke vraag gaf aanleiding tot een vrij associatiespel, uitgerold in één lange zin vol herhalingen, tot zelfs de voorzitter haar erop moest wijzen dat deze stream of consciousness geen antwoord mocht heten.
Vroeg PvdD-Kamerlid Ines Kostic bijvoorbeeld: „Bent u nu niet gewoon met andere woorden dezelfde theorie aan het verspreiden?”
Dan sprak Faber: „Dank u voor uw kritische vraag en kritische vragen zijn ook goed, we zitten hier ook om die te beantwoorden want dan kunnen we de lucht klaren, ik denk ook dat we een heel eind op weg zijn, ik heb daar vertrouwen in, ik heb er vertrouwen in dat we er uitkomen en dan kom ik toch weer terug op de context, de context waarin ik dat heb gezegd betreffende omvolking, ik heb dat gezegd in de context van open grenzen, van de ongebreidelde migratie die naar binnenkomt hier in Nederland en daar maak ik mij zorgen over en daar mág ik mij ook zorgen over maken en ik mág mij daar niet alleen zorgen over maken, ik móét mij daar zorgen over maken…”
Hypnotiserend.
Invloedrijke goochelaar
Hans Klok en de erfenis van Okito (NTR), een aflevering van Andere Tijden, richtte zich die avond op traditionelere goochelacts. Daar werd het roerige leven van Theo Bamberg – artiestennaam: Okito – in de spotlight gezet, een invloedrijke goochelaar die leefde van 1875 tot 1963 en in vergetelheid raakte bij het grote publiek. Presentator Astrid Sy sprak onder meer superfan Hans Klok, die ook als hij niet op het podium staat een iconisch halfopen bloesje draagt. Met liefde en bewondering sprak hij over zijn idool en liet hij verzamelde rekwisieten zien die Bamberg zelf behendig in elkaar had geknutseld.
Ontroerend waren ook de interviewfragmenten uit 2007 met Bambergs inmiddels overleden jongste zoon Donald. Die herinnerde zich hoe hij als jongetje zijn vader zag optreden voor een muisstil publiek, dat gehypnotiseerd naar Okito’s kunsten keek. Maar heel goed kende Donald zijn vader niet: Theo (geen makkelijke man) was internationaal artiest en veel van huis.
De twee raakten elkaar verder uit het oog met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De Joodse familie Bamberg splitste zich op: vader en moeder vluchtten naar Zuid-Amerika, zoon Donald bleef in Nederland en ging het verzet in – tot hij werd verraden.
Donald overleefde uiteindelijk drie dodenmarsen en tien concentratiekampen, terwijl zijn vader op een ander continent zijn shows bleef opvoeren. Hij keerde nooit terug naar Europa. Die indrukwekkende familiegeschiedenis werd in Andere Tijden afgewisseld met gemoedelijke goocheltrucs, want ondanks alle zwaarte vormde ook die lichtheid een kenmerkend onderdeel van Theo’s bestaan. Hij hield van zijn trucs. En het publiek ook.
Dat is nog wel een dingetje met trucs: je publiek moet er maar net op zitten te wachten. En de term ‘omvolking’ laten verdwijnen om vervolgens de frase ‘zeer zorgelijke demografische ontwikkelingen’ uit je hoge hoed te toveren mag dan een prima staaltje woordengoochelarij zijn – een kritisch Kamerlid zal er niet gauw voor applaudisseren.
