Dilemma
„Ik werk op een plek waar de meeste van mijn collega’s man zijn. Soms twijfel ik daardoor over wat ik aan moet trekken. Ik heb het idee dat ik beter niet al te opvallende kleding kan dragen, om te voorkomen dat er gestaard wordt. Daardoor draag ik niet altijd wat ik eigenlijk zou willen dragen, zoals een keer blokhakken of rode lippenstift. Is dat terecht?”
Vrouw (25), naam bij de redactie bekend
Nee, dat is niet terecht
Zolang blokhakken en rode lippenstift volgens de werkgever niet verboden zijn, zou deze vrouw zich nergens door moeten laten weerhouden. Dat vindt Elias Schenk, medewerker van FNV Young & United en TikTokker met een account over arbeidsrecht.
Werkgevers mogen werknemers wel kledingvoorschriften opleggen, zegt Imaan Hamid, adviseur bij arbeidsrechtelijk adviesbureau Incentive, maar moeten die wel goed onderbouwen. Bijvoorbeeld vanwege hygiëne of veiligheid. Maar soms leiden die eisen tot onvrede bij werknemers, en moet het geschil voor de rechter worden uitgevochten.
Neem een zaak uit 2022, over het Rotterdamse openbaarvervoerbedrijf RET die toezichthouders in de metro verbood zichtbare tatoeages en piercings te dragen. Een medewerker moest een tatoeage met de namen van zijn kinderen tijdens het werk met pleisters afplakken. De RET moest zich op die manier „neutraal” presenteren in contact met reizigers.
Het gerechtshof in Den Haag oordeelde dat het verbod op zichtbare tatoeages inbreuk maakte op de persoonlijke levenssfeer. „De uitspraak was een trendbreuk met eerdere uitspraken in vergelijkbare zaken”, zegt Schenk. „Toen werden werkgevers vaker in het gelijk gesteld.”
Bijvoorbeeld in 2010, toen KLM en een stewardess tegenover elkaar stonden in de rechtbank. De stewardess was door de luchtvaartmaatschappij ontslagen omdat haar haar te kort was. De vrouw had gemillimeterd haar, wat volgens KLM in strijd was met de kledingvoorschriften. De rechtbank in Haarlem gaf de werkgever gelijk, en stelde onder meer dat het kapsel van de vrouw „maatschappelijk nog niet zo algemeen aanvaard of gebruikelijk” was.
„Tegenwoordig zou zo’n uitspraak van de rechter minder snel voor kunnen komen”, denkt Schenk. De norm dat iedereen zich moet kunnen uitdrukken zoals hij of zij dat wil, ziet de TikTokker, gaat steeds meer gelden. Zeker jongeren willen ook op het werk zichzelf kunnen zijn. „Jongere generaties willen op het werk meer aandacht en ruimte voor de persoon die ze achter de werknemer zijn.”
Ja, als JE je dan beter voelt
Het is opvallend dat de vrouw in kwestie wil voorkomen dat haar collega’s naar haar staren, vindt Hamid. „Het klinkt alsof ze zich niet prettig voelt, alsof er geen sprake is van een sociaal veilige werkomgeving.” Dat ze geen blokhakken of rode lippenstift draagt, begrijpt Hamid daarom wel. „Je kunt zeggen: doe het gewoon als je daar zin in hebt, zo dwing je wellicht af dat collega’s niet meer staren. Maar je bent op de werkvloer om te werken. Het is nogal veel gevraagd van een werknemer om in haar eentje een revolutie te starten.”
Schenk sluit zich daarbij aan. „Als je je met blokhakken aan ongemakkelijk voelt op het werk omdat er gestaard wordt, dan ben je, hoewel je jezelf nu via je kleding weet uit te drukken, nog steeds ongelukkig.” De vrouw in kwestie behoort, als een van de weinige vrouwen, duidelijk tot de minderheid op het werk, zegt Schenk. „Het is niet de verantwoordelijkheid van de minderheid om de sfeer te veranderen.”
Het is daarom belangrijk dat werknemers met zulke problemen bij een vertrouwenspersoon terecht kunnen, vindt Hamid. De Tweede Kamer nam vorig jaar een wetsvoorstel aan dat bedrijven met meer dan tien werknemers verplicht een vertrouwenspersoon aan te stellen. Ook Schenk denkt dat een vertrouwenspersoon of leidinggevende de vrouw kan helpen. „Ze kan aan de bel trekken en zeggen: ik moet me op het werk kunnen kleden zoals ik wil, maar de sfeer op de werkvloer is daar nu niet naar.”
De werkgever moet daar wat aan doen, vindt Schenk. Anders wordt het moeilijk jonge arbeidskrachten aan te trekken. „Jongeren die niet zichzelf mogen zijn zullen minder gemotiveerd zijn om nog voor die baas te werken.”
Dus
In principe moet iedereen alles kunnen dragen op het werk. Werkgevers mogen bijvoorbeeld omwille van de veiligheid of hygiëne wel eisen stellen. Maar zolang daar geen sprake van is, valt het niet goed te praten dat deze vrouw zich op blokhakken niet prettig voelt. Dat kan een teken zijn van sociale onveiligheid op de werkvloer. Daar moet de werkgever iets aan doen. Tot die tijd moet de vrouw in kwestie alleen blokhakken en rode lippenstift dragen zolang ze zelf geen last heeft van starende blikken.
