N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Economie & Recht Wie iets essentieels verzwijgt bij een verzekering, kan in sommige gevallen fluiten naar zijn geld.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/07/data103004439-4962de.jpg)
De zaak
Een koeriersbedrijf sloot een autoverzekering af bij verzekeraar Vivat (nu Nationale-Nederlanden). Twee jaar later werd de auto gestolen. Het geclaimde bedrag: zo’n 60.000 euro.
Vivat ontdekte dat het formulier waarmee het bedrijf de verzekering had aangevraagd er veel florissanter uitzag dan de werkelijkheid. Het bedrijf zou drie jaar geen schades hebben gehad, maar het bleken er twintig, waaronder een diefstal.
Vivat weigerde de diefstalschade te vergoeden, omdat het koeriersbedrijf onjuiste informatie had verstrekt. Het koeriersbedrijf stapte naar de rechter maar ving bot bij rechtbank en hof.
Bij de Hoge Raad restte het koeriersbedrijf nog één strohalm: het betoogde dat Vivat te laat was begonnen over de verzwijging. De wet zegt dat een verzekeraar aan zo’n verzwijging alleen gevolgen mag verbinden als hij zijn ontdekking, met de mogelijke gevolgen, binnen twee maanden aan de verzekerde meldt.
Volgens het koeriersbedrijf was het startpunt van die tweemaandentermijn het moment waarop de verzekeraar de verzwijging had behóren te ontdekken. En dan zou Vivat te laat zijn. Dit onder andere omdat het expertiserapport dat aanleiding gaf tot fraudeonderzoek al langer bij de onderneming lag die de Vivat-verzekering had verkocht aan het koeriersbedrijf.
De uitspraak: Cassatieberoep verworpen
De Hoge Raad wijst op de wet. Als je een verzekering wil afsluiten, moet je alles vertellen waarvan je weet dat een verzekeraar het wil weten om te bepalen of hij je wil verzekeren. Heb je iets verzwegen wat voor de verzekeraar een reden zou zijn om geen verzekering te sluiten, dan hoeft de verzekeraar bij schade niets aan jou te betalen.
De verzekeraar moet de ontdekking van de verzwijging dan wel binnen twee maanden aan je melden, om te voorkomen dat je onnodig lang in onzekerheid blijft. Maar die termijn gaat pas lopen als de verzekeraar „een voldoende mate van zekerheid” heeft dat sprake is van verzwijging. Wanneer dat is, hangt af van de omstandigheden.
De termijn gaat dus nog niet lopen als er alleen een vermoeden is. Wel kun je dan soms van de verzekeraar verwachten dat hij de zaak gaat onderzoeken. Ook dit is weer afhankelijk van de omstandigheden.
Het commentaar
Betekenen de regels dat iemand die al twintig jaar premie betaalt nog steeds nat kan gaan op onjuistheden in het aanmeldingsformulier van destijds?
Mop van Tiggele-Van der Velde, hoogleraar verzekeringsrecht aan de Erasmus School of Law: „Ja. Dat kan zuur lijken, maar verzekeraars hoeven nu eenmaal pas onderzoek te doen als er een schadeclaim is. En verzwijging raakt ook wel de kern van het vertrouwen, hè.”
Zouden verzekeraars niet beter aan het begin onderzoek kunnen doen? Ze hebben namelijk allerlei registers, zowel intern als gemeenschappelijk, met informatie over klanten. „Ik zeg weleens half grappend dat het bijna uitlokking is wanneer je als verzekeraar al bekende informatie vraagt of de registers niet raadpleegt. Dat is een wat wild standpunt, vooral omdat de verzekeraar mag uitgaan van de juistheid van de opgave die de verzekerde doet. Wie dat vertrouwen niet waard is, mag de gevolgen wel voelen wat mij betreft. Ik ben raadsheer-plaatsvervanger bij een gerechtshof en als een jongen van twintig met een ongedekte schade van 30.000 euro achterblijft, dan denk je daar later wel aan terug, maar zo zijn de spelregels.”
Heel snel wordt verzwijging overigens niet aangenomen. Van der Tiggele: „Er is pas sprake van als je de waarheid kende of behoorde te kennen, de verzwegen feiten van belang waren, je wist dat de verzekeraar ze wilde weten, en de verzekeraar zijn uiterste best heeft gedaan om zelf de nodige kennis te vergaren.”
En wat als het beroep op verzwijging slaagt? „Als er opzet in het spel is, hoeft de verzekeraar geen uitkering te doen en geen premies terug te betalen. Maar de bewijslast ligt bij de verzekeraar en dat is heel lastig. Als verzekerden in de rechtszaal voor je staan, kun je je bij hun standpunten wel wat voorstellen – dat ze de vraag niet goed snapten, of iets vergeten waren.”
Maar ook zonder opzet: als de verzekeraar bij kennis van hoe het echt zit de verzekering nooit zou hebben gesloten, hoeft hij niet uit te betalen. Sinds 1 juli van dit jaar moet de verzekeraar – als opzet ontbreekt – wel premie teruggeven. Kan de verzekeraar ook niet bewijzen dat hij de polis nooit zou hebben gesloten, dan wordt een deel van de schade of zelfs de hele schade vergoed.
De verzekeraar moet dus hoe dan ook ‘tijdig’ mededelen dat hij heeft ontdekt dat de verzekerde onjuiste informatie heeft verstrekt. Maar wat is tijdig? „Daarover is al jaren discussie: begint de termijn zodra de verzekeraar de verzwijging ontdekt – wat letterlijk in de wet staat – of zodra hij het had moeten weten? De Hoge Raad kiest voor het eerste, maar zegt dat je naar de omstandigheden moet kijken om te bepalen wanneer de verzekeraar voldoende zekerheid had. Hoe dat uitwerkt, zal in de praktijk blijken. In de onderhavige zaak biedt de uitspraak in elk geval voor de verzekerde geen soelaas.”
