Naast, hoog over, te korte aanloop, slap ingeschoten. Op hoeveel manieren het missen van een strafschop mogelijk is demonstreerden veel nationale teams in de kwartfinales op het EK voetbal in Zwitserland, de afgelopen dagen.
In die vier wedstrijden werden in totaal 33 strafschoppen genomen, toegekend in de reguliere speeltijd of onderdeel van de beslissende serie na de verlenging. Daarvan werden er zestien niet benut. Zowel Duitsland, zaterdag tegen Frankrijk, als Engeland op donderdag tegen Zweden, wisten zich pas na een zenuwslopende strafschoppenserie te kwalificeren voor de halve finale. De Engelsen treffen daarin dinsdag Italië, woensdag is het Spanje-Duitsland.
Spanje kreeg in de kwartfinale tegen Zwitserland twee penalty’s mee en miste beide. Toch wist de wereldkampioen door twee ‘gewone’ doelpunten met 2-0 te winnen van het gastland. In de eerste kwartfinale, woensdagavond, miste de Noorse routinier Ada Hegerberg een half uur voor het einde een strafschop. Noorwegen verloor die wedstrijd tegen Italië met 2-1.
Twee speelsters hadden de heldin van hun land kunnen zijn, maar faalden vanaf elf meter. De Duitse Sjoeke Nüsken kreeg zaterdagavond laat in het afgeladen Sankt-Jakob Park in Bazel de unieke kans de heroïsche en ongelijke strijd te beslissen. De Duitsers kwamen al na dertien minuten met tien tegen elf te staan, nadat Kathrin Hendrich een rode kaart had gekregen wegens het trekken aan de haren van de Française Griedge Mbock. De penalty die volgde schoot Grace Geyoro via de hand van de Duitse keeper raak: 1-0.
Duitsland wist lang stand te houden tegen de ploeg die dit toernooi tot nu toe zo sterk was, en maakte tien minuten later al gelijk. Maar het winnende doelpunt bleef uit. Dit keer kreeg Duitsland in 69ste minuut een strafschop maar Nüsken, die al wel de 1-1 had gemaakt, schoot nu slap in. Keepster Pauline Peyraud-Magnin redde. Bij de strafschoppenserie die volgde bleken de Duitsers over meer rust en power te beschikken, met name de al de hele wedstrijd uitblinkende doelvrouw Ann-Katrin Berger.
Zweedse keepster neemt zelf
Twee dagen eerder, op donderdag in Zürich, zat er een glansrol in voor Jennifer Falk, keepster van Zweden. Nadat ze in de strafschoppenserie tegen Engeland liefst drie inzetten had gestopt, nam ze de vierde penalty vervolgens zelf. Het had de beslissing voor een plek in de halve finale kunnen zijn, maar Falk schoot hoog over. Bij de resterende strafschoppen bleken de Engelsen beter tegen de zenuwen bestand.
„Zo ontzettend zuur voor Jennifer”, zegt voormalig Oranje-keepster Loes Geurts, die jarenlang met Falk bij de Zweedse club BK Häcken speelde. „Het was niet eens uitzonderlijk dat zij die nam. Ze is een vaste penaltynemer, ook tijdens een wedstrijd. Dan schiet ze meestal gewoon raak.”
Dat het aantal gemiste strafschoppen zo hoog is op dit EK is wél uitzonderlijk. Met 59 procent ligt de ‘conversie’ van rake strafschoppen bovengemiddeld laag, blijkt uit cijfers van databureau Statsperform. In totaal zijn er op het toernooi in Zwitserland tot nu toe 41 penalty’s gegeven, waarvan er zeventien misgingen: tien gestopt door de keepster, twee op de paal en vijf naast of over.
In het vrouwenvoetbal is een conversion rate van 70 procent normaal, zegt de Noorse sportpsycholoog Geir Jordet die al jaren het fenomeen strafschoppen bestudeert. Uit de cijfers van Statsperform blijkt dat het percentage wél benutte penalty’s bij vorige eindtoernooien inderdaad op dat niveau lag of hóger, met een uitschieter van 80 procent op het vorige EK in Engeland in 2022.
Heeft Jordet daar een verklaring voor? „Het is te vroeg nu al conclusies te trekken want het waren tot nu toe maar twee penalty shoot outs, maar ik heb alle strafschoppen goed bestudeerd.” Volgens de hoogleraar van het Noorse Instituut voor Sportwetenschap in Oslo moet het toegenomen belang van het vrouwenvoetbal een rol spelen bij het toegenomen falen vanaf 11 meter. „Spelers voelen dat er veel meer aandacht voor hen is bij dit toernooi, meer toeschouwers, meer media. En als de druk echt hoog is, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, gaan de resultaten in het algemeen omlaag.” De Noor schreef er vorig jaar een handboek over, Hoogspanning – lessen uit de psychologie van de strafschop.
Informatie op bidons geplakt
Technisch gezien zag Jordet niet per se veel fout gaan bij de penalty’s op het EK, al gingen er een paar pijnlijk naast of over, en werden sommige slap ingeschoten – het zullen die zenuwen zijn geweest. Wel viel hem op dat de meeste keepsters zich beter dan ooit lijken te hebben voorbereid: vaste rituelen bij het wachten, nog even snel hun bidon bestuderen waarop briefjes waren geplakt met informatie over de strafschoppennemer tegenover hen. Ze doken veel vaker de juiste hoek in.
Bidon van de Zweedse keeper Jennifer Falk met informatie over de penaltynemers van Engeland.
„Ook in het vrouwenvoetbal zijn tegenwoordig veel meer data beschikbaar”, zegt Jordet. „Daar maken professionele teams goed gebruik van. Keepers kunnen zich goed verdiepen in hun tegenstanders.” Jordet zag hen rustiger en geconcentreerder wachten op het moment dat de penalty genomen wordt. De interactie tussen keepster en strafschoppennemer was in zijn ogen sowieso „hoger dan ooit”. „In dat psychologische steekspel bleek de keepster beter dan de nemer. „Veel speelsters die hun penalty misten, gingen te gehaast naar de bal en wachtten niet af in welke hoek de keepster dook.”
Daarbij komt, zegt voormalig international Geurts (125 wedstrijden in Oranje), dat bij dit soort grote toernooien de druk voor een penaltynemer hoger is dan voor een keepster. „Over een speler die mist wordt gewoon harder geoordeeld dan over een keepster die de bal niet tegenhoudt.”
